در رابطه با حضرت علي اكبر عليه السلام در ميان مورخان و صاحب نظران دو مطلب مورد بحث و اختلاف نظر مي باشد و آنچه در اين زمينه به دست آمده است به تناسب بحث در اينجا منعكس مي گردد و آن دو مطلب اين است:

1 - حضرت علي اكبر عليه السلام هنگام شهادتش داراي چند سال بود؟

2 - آيا مادر آن حضرت به همراه ساير بانوان حرم در كربلا حضور داشت يا نه؟

اما نسبت به سنّ حضرت علي اكبر عليه السلام بايد توجّه داشت كه كنيه آن حضرت «ابوالحسن» و ولادتش طبق نقل صاحب انيس الشّيعه [1] در يازدهم شعبان در سال 33 هجري و دو سال قبل از كشته شدن عثمان واقع گرديد و كشته شدن عثمان در سال 35 بوده است.

و نظريه دانشمند شهير مرحوم «ابن ادريس» در مزار «سرائر» كه مي گويد ولادت حضرت علي اكبر در دوران خلافت عثمان (35 - 23 ه) واقع گرديده است نقل صاحب انيس الشيعه را تأييد مي نمايد.

بنابراين، آن حضرت در جريان عاشورا حتي اگر ولادتش در آخر دوران زندگي عثمان هم واقع گردد تقريباً داراي 27 سال بوده است. مؤيّد اين معنا اتفاق نظر تاريخ نويسان و نسب شناسان است كه مي گويند آن حضرت بزرگتر از امام سجاد عليه السلام بود و امام سجاد عليه السلام در جريان عاشورا 23 سال داشت و فرزندش امام باقر عليه السلام به همراه او و داراي چهار سال بود.

و بر اساس اين اتفاق كه اشاره گرديد، مي توانيم بگوييم: نظريه هاي ديگر در مورد سن آن حضرت با واقعيت تطبيق نمي كند مانند نظريه مرحوم «طريحي» در «منتخب» كه آن حضرت را در موقع شهادتش هفده ساله و يا مرحوم «مفيد» در «ارشاد» و «طبرسي»


در «اعلام الوري» كه هيجده ساله و يا صاحب «مناقب سَرَوي» كه نوزده ساله اش دانسته است.

و جاي تعجب است كه مرحوم «ابن نما» در «مثيرالأحزان» مي گويد: حضرت علي اكبر در حادثه كربلا بيش از ده سال داشت؛ زيرا گرچه اين جمله مجمل است ولي آنچه در عرف از آن فهميده مي شود اين است كه او داراي دوازده يا سيزده سال بوده است. و تعجب آورتر از گفتار «ابن نما» گفتار مرحوم «خواجه نصيرالدين طوسي» [2] است كه مي گويد:

«اِنَّ لَهُ يَوْمَ الطَّفِّ سَبْعَ سِنِينَ» آن حضرت در عاشورا هفت ساله بود»؛ زيرا شواهد و قرائن فراوان تاريخي ثابت مي كند كه آن حضرت نزد پدر عزيزش داراي مقامي بس ارجمند و بر تمام صحابه و ياران و اقوام و عشيره حسين بن علي عليهما السلام - بجز برادرش - تقدم داشت و اين موقعيت با سن كم مخصوصاً هفت سال و يا سيزده سال تناسب ندارد.

مثلاً همه تاريخ نويسان در اين قضيه اتفاق نظر دارند كه حسين بن علي عليهما السلام در شب عاشورا هنگام ملاقات با عمرسعد به تمام يارانش دستور داد كه در بيرون خيمه باشند و تنها به حضرت ابوالفضل و حضرت علي اكبر اجازه داد كه به همراه وي وارد خيمه شوند، همانگونه كه عمرسعد به فرزندش حفص و غلام مخصوصش اجازه ورود به خيمه را داد.

و باز در عاشورا هنگام سخنراني حسين بن علي عليهما السلام چون صداي شيون فرزندان آن حضرت بلند گرديد به برادرش ابوالفضل عليه السلام و فرزندش علي اكبر عليه السلام مأموريت داد كه:«سَكِّتاهُنَّ فَلَعَمْري لَيَكْثُرُ بُكاؤُهُنَّ؛ شما اين اطفال و زنان را آرام كنيد كه گريه هاي زيادي در پيش دارند».

و باز مي بينيم كه در روز هشتم محرم آنگاه كه حسين بن علي عليهما السلام به گروهي از يارانش دستور داد كه براي آوردن آب به سوي فرات حركت كنند، فرزندش علي اكبر عليه السلام را به سرپرستي آنان گماشت.

همه اين مطالب گواه اين است كه سن حضرت علي اكبر در روز عاشورا بيش از


هفت سال كه مرحوم خواجه نصيرالدين طوسي مي گويد بوده است. ولي در گفتار اين بزرگ محقق شيعه، اين احتمال هم وجود دارد كه كلمه «عشرة» ساقط گرديده و عبارت صحيح آن «سبع عشره = هفده ساله» و موافق نظريه مرحوم «طريحي» مي باشد.

گرچه اصل اين مطلب نيز به نظر ما و طبق شواهد و دلايل گذشته صحيح نيست ولي احتمال چنين سقطي در خطاطي و استنساخ كتابها، قوي و مانند آن در موارد زيادي ديده مي شود.