«رَحِمَكَ اللَّهُ يا مُسْلِمُ! «فَمِنْهُمْ مَنْ قَضي نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَما بَدَّلُوا تَبْدِيلاً»» [1] [2] .

ترجمه و توضيح

حسين بن علي عليهما السلام در آخرين ساعتهاي زندگي يارانش آنها را در راه شهادت و جانبازي كه انتخاب كرده بودند تشويق و ترغيب مي نمود و در مناسبتهاي مختلف به هنگام وداع آنها و يا موقعي كه در قتلگاه و در بالينشان و در كنار جسد خون آلود و نيمه جانشان حاضر مي گرديد با جملاتي دلنشين و يا با عكس العملي مهرآميز كه نشانگر كمال محبت و عاطفه امام عليه السلام نسبت به آنان بود، به دلجويي و تسلي خاطر آنان مي پرداخت و هريك از اين جملات و اين عكس العملهاي فرزند فاطمه در آن شرايط حساس در دل اين افراد آنچنان تأثير مي گذاشت و از نظر رواني تا آن حد آنها را تقويت مي نمود كه تصور آن نيز براي ما امكان پذير نيست ولي آنچه ما درك مي كنيم اين است كه هريك از اين جملات و عكس العملها به صورت مدال افتخاري بر سينه اين جانبازان و در لابلاي اوراق تاريخ تا دامنه قيامت مي درخشد و بر دل پيروان راه و


رسمشان روشنايي مي بخشد و بر راه ارادتمندانشان پرتو افشاني مي كند.

مثلاً آنگاه كه در بالاي سر يكي از يارانش به نام «واضح» غلام ترك حاضر گرديد با وي معانقه نمود، دستهاي مبارك خويش را به گردن او انداخت سپس صورت نازنينش را به صورت وي گذاشت كه اين غلام از اين محبت و عاطفه امام فوق العاده مسرور و خوشحال شد و به آن افتخار و مباهات نمود و چنين گفت:«مَنْ مِثْلِي وَابْنَ رَسُولِ اللَّه واضِعٌ خَدَّهُ عَلي خَدّي؛ كيست مانند من (به اين افتخار نايل گردد) كه پسر پيغمبر صورت به صورت او گذاشته باشد؟».

و در همان حال روح از بدنش جدا گرديد [3] .

و همچنين در بالاي سر يكي از غلامانش به نام «مسلم» حاضر گرديد و با وي كه مختصر رمقي داشت معانقه نمود.

مسلم لبخندي زد و از دنيا رفت [4] .

ولي ما در اينجا فقط آن قسمت از برخوردهاي امام عليه السلام را كه توأم با سخني بوده و گفتاري از آن حضرت در اين رابطه نقل شده است، به ترتيبي كه از كتب تاريخ و مقاتل به دست مي آيد، نقل مي كنيم:

بنا به نقل مقتل عوالم [5] و مقتل خوارزمي [6] هريك از صحابه و ياران حسين بن علي عليهما السلام كه به سوي ميدان حركت مي كرد با اين جمله با آن حضرت خداحافظي مي نمود:«السَّلامُ عَلَيْكَ يَابْنَ رَسُولِ اللَّه».

امام در پاسخ وي اول مي فرمود:«وَ عَلَيْكَ السَّلامُ وَ نَحْنُ خَلْفَكَ؛ و درود بر تو اينك ما نيز پشت سر تو مي آييم» سپس اين آيه را مي خواند:«فَمِنْهُمْ مَنْ قَضي نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَما بَدَّلُوا تَبْدِيلاً».

ولي به طوري كه قبلاً اشاره گرديد، گاهي نيز به مناسبت خاصي، مطلب و جمله


ديگري كه بيانگر احساسات و عواطف آن حضرت و يا نشانگر اهميت يك موضوع بود، ايراد مي فرمود و اينك چند مورد از اين جملات جاودانه را در اين فصل مي آوريم:

آنگاه كه مسلم بن عوسجه [7] با تن خون آلود به روي خاك افتاد و هنوز رمقي در وي بود، حسين بن علي عليهما السلام به همراه حبيب بن مظاهر به بالين او آمد و در كنارش نشست و چنين گفت:

«رَحِمَكَ اللَّهُ يا مُسْلِمُ؛ خدا تو را رحمت كند اي مسلم». سپس اين آيه را خواند:«بعضي از آنها به پيمان خود عمل نموده و بعضي ديگر به انتظار نشسته اند و تغيير و تبديلي در پيمانشان نداده اند».

در اينجا حبيب بن مظاهر خطاب به مسلم چنين گفت: مسلم كشته شدن تو براي من سخت است ولي به تو مژده مي دهم كه چند لحظه ديگر وارد بهشت خواهي شد.

مسلم در پاسخ وي گفت:«جَزاكَ اللَّهُ خَيْراً».

حبيب به گفتارش ادامه داد:«اگر مي دانستم كه پس از تو بلافاصله به ميدان نخواهم رفت، دوست داشتم كه اگر وصيتي داري انجام دهم».

مسلم با صداي ضعيف در حالي كه به حسين بن علي عليهما السلام اشاره مي نمود، به حبيب گفت:«اُوصيِكَ بِهذا اَنْ تَمُوتَ دُونَه؛ وصيت من اين است كه تا آخرين قطره خون دست از او برنداري».

حبيب گفت:«به خدا سوگند! كه اين وصيت تو را عمل خواهم كرد». و در همين گفتگو بودند كه مسلم بن عوسجه جان به جان آفرين تسليم وروح بزرگش به شهداي ديگر اسلام پيوست.