اين بود صحنه شب عاشورا و اين بود سخنان امام عليه السلام در تجليل و تقدير از اصحاب خويش و اين بود پاسخ حماسي ياران آن حضرت.


ولي مطلبي در بعضي از كتابها و مقاتل در مورد عكس العمل گروهي از ياران حسين بن علي عليهما السلام در شب عاشورا از سكينه بنت الحسين عليه السلام نقل شده و در ميان گويندگان و ذاكرين معروف گرديده است كه به نظر ما غيرصحيح و از نظر تاريخي نادرست است و خلاصه آن مطلب اين است كه: سكينه بنت الحسين مي گويد در ميان خيمه نشسته بودم، پدرم در ضمن اينكه از شهادت خود سخن مي گفت، به يارانش نيز اعلام نمود كه هركس علاقه به شهادت ندارد از تاريكي شب استفاده نموده و به شهر و ديار خويش برگردد و هنوز گفتار امام به پايان نرسيده بود كه ياران آن حضرت ده تا ده تا و بيست تا بيست تا متفرق گرديدند و تنها هفتاد و اندي از آنان باقي ماندند...

اما به دلايلي چند، اين مطلب در مورد شب عاشورا درست نيست؛ زيرا:

1 - در مدارك و منابع تاريخي معتبر و دست اول تا آنجا كه در دسترس ما بود از چنين مطلب خبري نيست و اين مطلبي است كه در منابع دست سوم و چهارم نقل شده است از جمله در ناسخ التواريخ بدون ذكر مأخذ و همچنين در معالي السبطين به نقل از كتاب نورالعين [1] و...

2 - اين مطلب با آنچه قبلاً از مرحوم مفيد و طبري نقل نموديم [2] مخالف است كه مي گويند: آنهايي كه به طمع منافع مادي با حسين بن علي عليهما السلام آمده بودند در منزل زباله با اعلان آزادي از سوي آن حضرت متفرق گرديدند و به همراه وي نماندند مگر آنانكه تصميم داشتند تا پاي جان از او حمايت كنند.

پس اين عده زيادي كه در كربلا و در شب عاشورا ده تا ده تا بيست تا بيست تا متفرق شدند از كجا آمده بودند؟!

تأييد ديگر: مؤيد اين نظريه، بيان مرحوم «طبرسي» است كه پس از نقل خطبه امام حسين عليه السلام كه در ضمن آن اجازه بازگشت به اصحابش را داده است و پس از نقل پاسخ چند نفر از اصحاب آن حضرت كه ما نيز نقل نموديم، چنين مي گويد:«فجزاكم اللَّه


خيراً و انصرف الي مضربه؛ امام حسين به آنان فرمود: خداوند به شما جزاي خير دهد، آنگاه به خيمه خويش مراجعت فرمود» [3] .

اگر مراجعت گروهي از اصحاب امام حسين در شب عاشورا صحت داشت مسلَّماً مرحوم «طبرسي» در اين مورد بيان مي نمود و يا اشاره اي به آن مي كرد ولي به طوري كه ملاحظه مي كنيد در كلام او نيز خبري از اين موضوع نيست.

و بعيد نيست آنچه از سكينه بنت الحسين عليه السلام نقل شده است در صورت صحت، مربوط به همين منزل زباله باشد و چنانچه مي بينيم در گفتار او سخني ازشب عاشورا نيست بلكه به صورت كلي است و صحبت از «يك شب» است [4] منتها بعضي از نويسندگان و بيشتر، گويندگان آن يك شب را به جاي منزل زباله با شب عاشورا تطبيق كرده اند.