اكثر نويسندگان و تحليل گران، حادثه مهم تاريخي عاشورا و قيام مقدس حسين بن علي عليهما السلام را از يك ناحيه و از يك بعد خاص مورد تجزيه و تحليل قرار داده و تنها همان جنبه را انگيزه اين قيام دانسته اند.

و گاهي نيز انگيزه هاي گوناگوني كه در شكل گرفتن اين حركت مؤثّر بوده بدون توجه به مراتب اهميّت آنها درهم آميخته شده و مسائل فرعي با مسائل اصلي مختلط گرديده است.

و گاهي نيز جنبه هاي فرعي آنچنان مورد توجه قرار گرفته و پيگيري شده است كه انگيزه هاي اصلي به طور كلي در بوته فراموشي قرار گرفته است؛ زيرا در اين قيام اعجاب انگيز و در اين حركت بزرگ تاريخي، گاهي سخن از امتناع بيعت نسبت به يزيد به ميان آمده است و گاهي امام عليه السلام در خطبه هاي خويش از شيوع فساد و تغيير احكام اسلام، شديداً انتقاد نموده و حلال شدن حرامهاو تحريم حلالها را انگيزه قيام خويش معرفي مي كند. و در جاي ديگر مي بينيم مسأله دعوت مردم كوفه از امام عليه السلام در جريان است و انگيزه هاي ديگر.

خطابه ها و سخنرانيها و جملات كوتاه و همچنين نامه هاي متعددي كه از حسين بن علي عليهما السلام در طي سفر خويش از مدينه تا كربلا و تا شهادت آن بزرگوار نقل گرديده است - با توضيحاتي كه در اين كتاب بر آنها اضافه شده - مي تواند اين مسأله را روشن كرده و تا حدي بيانگر اهميت و ارزش هريك از اين انگيزه ها باشد.


گذشته از اين موضوع مهمّ و حساس، از راه گفتار و سخن خود حسين بن علي عليهما السلام است كه مي توان بيش از هر كتاب و مقاله و بيش از گفتار هر مورخ و نوشته هر نويسنده و دانشمند با آن قيافه مصمّم و همت عالي و با آن روح شجاعت و شهامت و با آن شخصيت معنوي و روح عاطفي و انساني و بالأخره با آن حماسه جاويدان آشنا گرديد.

ولي با اين اهميّت و ويژگي خاص تا آنجا كه بنده اطلاع دارم، اين سخنان - كه در كتب تاريخ و حديث به طور متفرق و به مناسبتهاي مختلف نقل گرديده است - به طور كامل و به صورت مجموعه اي مستقل گردآوري نشده است و بر همين اساس، نگارنده اين وظيفه را به عهده گرفت و متن سخنان امام عليه السلام را از آغاز حركت از مدينه تا هنگام شهادت به ترتيبي كه به مناسبتهاي مختلف ايراد فرموده است از منابع و مدارك مختلف گردآوري نموده و به صورت مجموعه اي در اختيار علاقه مندان گذاشت. و براي اين كه اين سخنان مورد استفاده عموم قرار بگيرد و بيانگر انگيزه قيام حسين بن علي عليهما السلام گردد علاوه بر ترجمه، توضيحات لازم و نتيجه گيريهايي نيز در پاره اي موارد بر آنها اضافه گرديد ولي در اينجا تذكر چند نكته لازم و ضروري است:

1 - همان گونه كه از نام كتاب پيداست، منظور از سخنان حسين بن علي عليهما السلام تنها آن قسمت از سخناني است كه در مسير آن حضرت از مدينه تا كربلا نقل گرديده است و اما سخنان ارزنده، مواعظ و نصايح پرارج، اشعار جاودانه و احاديث فراوان و نغزي كه در طول زندگي امام عليه السلام از آن بزرگوار در كتب تاريخ و حديث نقل گرديده است به مجموعه و يا مجموعه هاي مستقل ديگري نيازمند است. و اميد است - ان شاءاللَّه - در آينده نزديك تحت عنوان «مواعظ و سخنان حسين بن علي عليهما السلام» در اختيار علاقه مندان قرار بگيرد.

2 - در مورد سخنان امام عليه السلام از مدينه تا شهادت نيز ما مدعي نيستيم كه همه سخنان آن حضرت در اين مجموعه گردآوري شده است؛ زيرا با تلاش فراواني كه در گردآوري اين سخنان از مدارك و منابع موثق به عمل آمده است ممكن است سخني در مجموعه اي نقل شده باشد كه ما به آن مجموعه دسترسي نداشته ايم و يا به علل ديگر مانند عدم دسترسي به مدرك مورد اعتماد، از نقل آن در اين مجموعه خودداري ورزيده ايم و لذا اگراين كتاب را به جاي «سخنان»، «نخبه اي از سخنان


حسين بن علي عليهما السلام» بناميم به واقعيت نزديكتر است.

3 - و منظور از سخنان حسين بن علي عليهما السلام كه در اين مجموعه جمع آوري شده است تنها متن سخنان آن حضرت مي باشد و اما مطالب زيادي كه به صورت نقل به معنا در طول سفر عراق از امام عليه السلام نقل گرديده از موضوع اين كتاب خارج است.

در خاتمه بايد به اين نكته نيز توجه نمود كه در پرتو اين سخنان نوراني مطالب فراوان تاريخي، علمي و كلامي كه آشنايي با آنها براي هرفرد مسلمان متعهد لازم است منعكس گرديده است.

اميد است اين كتاب پاي ملخي باشد به پيشگاه مقدس سليمان كربلا حضرت اباعبداللَّه الحسين - روحي وارواح العالمين له الفداء - و ذخيره اي براي روزي كه «لا يَنْفَعُ مالٌ وَلا بَنُونَ اِلاّ مَنْ اتي اللَّهَ بِقَلْبٍ سَليمٍ».

قم محمدصادق نجمي

60/2/5 مطابق با 20/ج1401/2

سالروز ولادت حضرت صديقه كبري فاطمه زهرا عليها السلام.