ولي آنچه كه در اين قسمت از سخن امام عليه السلام قابل توجه و حائز اهميت است بيان ابعاد وسيع و مفهوم گسترده ي امر به معروف و نهي از منكر و اشاره به مهمترين بعد و جنبه ي عملي در اين مساله اساسي و حياتي است زيرا امام عليه السلام با استناد به دو آيه از قرآن مجيد مي فرمايد: اگر امر به معروف و نهي از منكر در جامعه برقرار شود همه ي واجبات از كوچك و بزرگ عملي و همه مشكلات حل خواهد شد، آن گاه به عنوان نمونه و مصداق، پنج مورد از اين امور را بدين صورت بيان مي كند:

1- «و ذلك ان الامر بالمعروف و النّهي عن المنكر دعاء الي الاسلام؛ امر به معروف و نهي از منكر دعوت به اسلام (و جهاد عقيدتي فكري) است.

2- «مع رد المظالم؛ و بازگرداندن حقوق ستمديدگان است».

3- «و مخالفة الظالم؛ مبارزه با ستمگران است».

4- «و قسمه الفي ء و الغنائم؛ توزيع عادلانه ي ثروتهاي عمومي و غنايم جنگي است».

5- «واخذ الصدقات من مواضعها و وضعها في حقها؛ و جمع آوري صدقات (و همه مالياتها) از موارد صحيح و صرف كردن آنها در موارد


شرعي آنها است».

و پر واضح است كه قيام به امر به معروف و نهي از منكر در اين سطح وسيع، مبارزه با ستمگران و گرفتن حقوق ستمديدگان، و ريشه كن كردن جور و فساد و اقامه ي عدل و داد در جامعه، نمي تواند به صورت فردي و يا با امر به معروف قولي و بدون تشكيل حكومت اسلامي و ايجاد نيروي اجرايي امكان پذير باشد.

و اين بيان حسين بن علي عليه السلام پاسخ روشني است بر كساني كه اين امر مهم و زير بنايي را در ابعاد كوچك و در جهت فردي و در جنبه قولي و نه عملي آن كافي مي دانند، و دليل ديگري است بر وجوب تشكيل حكومت اسلامي و بر اجراي عملي امر به معروف و نهي از منكر در جامعه. و به همين دليل و دلايل فراوان ديگر است كه گروهي از فقهاي بزرگ شيعه جهاد را با تمام اهميت و عظمتش و با تمام ابعاد و احكامش، بخشي از امر به معروف و نهي از منكر مي دانند و گوشه اي از اين دو وظيفه ي مهم اسلامي به حساب مي آورند و جمله ي «اشهد انك قد اقمت الصلاة و آتيت الزكاة و امرت بالمعروف و نهيت عن المنكر» كه در زيارت حضرت سيدالشهدا عليه السلام آمده گواه اين حقيقت است و اين معنا را تفهيم مي كند كه قيام و جهاد آن حضرت در مقابل حكومت يزيد به جهت اجراي فرايض الهي و اقامه ي نماز و زكات و براي انجام وظيفه ي امر به معروف و نهي از منكر بوده است.