تاريخ ايراد اين خطبه نشانگر اين است كه حسين بن علي عليه السلام از زمان معاويه در انتظار فرصت مناسب براي انقلاب و قيام عليه خاندان اموي و سرنگون ساختن اين حكومت غيرمشروع و طاغوتي و جايگزين ساختن يك حكومت صالح و سپردن سرنوشت اسلام و مسلمين به دست رهبري عادل و امامت صحيح بود. علاوه بر آن كه در اين خطبه شريفه بدين موضوع تصريح شده است از همه مسلمانان درخواست شده است كه در اين قيام به آن حضرت بپيوندند و به پيشنهاد و تصميم آن حضرت پاسخ مثبت دهند.

اين نكته مي تواند پاسخگوي سؤالهاي متعددي باشد كه در مورد قيام آن حضرت مطرح مي گردد كه آيا عدم بيعت آن حضرت با يزيد بن معاويه موجب حادثه ي تاريخي عاشورا گرديد؟

و آيا دعوت مردم كوفه و پيمان حمايت و پشتيباني آنان عامل حركت و قيام آن حضرت بود؟

و آيا حضرت با علم و آگاهي به اوضاع سياسي و اجتماعي مردم عراق به سوي كوفه حركت كرد؟ و...

پاسخ اين است كه حسين بن علي عليه السلام گرچه در زمان معاويه قيام مسلحانه را به نفع اسلام نمي دانست و اوضاع را چنان مي ديد كه دستگاه عظيم تبليغاتي معاويه از هر حركت و قيام به نفع خود و در تحكيم خلافت بني اميه بهره برداري خواهد كرد اما به هر حال حتي در اين


اوضاع نيز سكوت را جايز نمي دانست. از يك سو جنايات بني اميه را افشا و مسلمانان را از اوضاع جاري و خطرات آينده آگاه مي نمود و از طرف ديگر خود را براي قيام در موقع مناسب آماده مي ساخت و بنابر مضمون اين خطبه بايد همان محفل و انجمن (مني) را اولين مجلس اعلان قيام از سوي حسين بن علي عليه السلام بر ضد بني اميه دانست.

در مورد مسائل ديگر، در عين اين كه مي توان هر يك از آنها را در حركت آن حضرت به عنوان عامل جنبي و انگيزه ي ظاهري به شمار آورد، اما بايد علت تامه ي قيام آن حضرت را متن و محتواي اين خطبه و نقطه و تاريخ آغاز قيام را تاريخ ايراد خطبه معرفي كرد كه وجود و عدم ساير انگيزه ها نمي توانست در اصل قيام مؤثر واقع شود و يا ايفاي اين وظيفه را مانع گردد.