رهبر انقلاب و بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران، آن عارف بزرگ و فقيه عاليمقام و متكلم بي نظير و فيلسوف بي بديل حضرت آيت اللَّه العظمي امام خميني انار اللَّه برهانه و اسكنه بحبوحة جناته في جوار اجداده عليهم السلام به مناسبت بحث ولايت فقيه و بيان وظايف علماي دين، دو بخش اخير اين خطبه را از تحف العقول نقل مي كند ولي برخلاف محدث بزرگوار مؤلف تحف العقول نقل مي كند ولي برخلاف محدث بزرگوار مؤلف تحف العقول و برخلاف مرحوم فيض و مرحوم علامه مجلسي و علماي ديگر تصريح مي كند كه حسين بن علي عليه السلام اين دو بخش خطبه را در مني ايراد فرموده است: «... و اين نطق مشهور را در مني ايراد و در آن علت جهاد داخلي خود را بر ضد دولت جائر اموي تشريح فرموده است» [1] .

گرچه در كلمات بعضي از علما و نويسندگان معاصر نيز چنين احتمالي مطرح شده است ليكن اين نظر قطعي و گفتار صريح از شخصيتي مانند امام امت هر نوع احتمال و شك و ترديد را برطرف مي كند و انضمام اين نظريه ي قطعي به گفتار سليم بن قيسم هلالي اتحاد تمام فصول و


بخشهاي سه گانه ي خطبه را تأييد و تثبيت مي نمايد.

نويسنده با اين كه از مدتها بر اساس دليل اول بر اتحاد مجموع بخشهاي اين خطبه اعتقاد داشت، به علت فقدان نظر صريح و دليل روشن از كلمات علماي بزرگ و محدثان معروف در اين مورد، از ارائه ي آن امتناع مي نمود و راه احتياط مي پيمود، و آگاهي از نظر حضرت امام (ره) بود كه او را بر اين امر تشجيع و مانع را از سر راه نشر خطبه به شكل حاضر برطرف نمود.

يادآوري لازم: گرچه با استناد به دو دليل ياد شده اين سه بخش به صورت خطبه ي واحد و مستقل ارائه مي شود ولي بايد توجه داشت كه متأسفانه، اين خطبه با كيفيت موجود نيز تمام مطالبي را كه حسين بن علي عليه السلام در آن مجلس القا فرموده در بر نمي گيرد زيرا سليم بن قيس كه ناقل بخش اول آن است مي گويد:«ان حضرت از فضايل اهل بيت آنچه در قرآن و حديث رسول خدا صلي اللَّه عليه و آله وارد شده است بيان كرده و درباره ي يكايك آنها توضيح لازم را ارائه فرموده است.» [2] .

ولي به طوري كه خواهيد خواند همان بخش از خطبه فقط شامل قسمتي از فضايل اهل بيت است كه در احاديث پيامبر (ص) منعكس شده است.

شاهد ديگر اين كه شروع خطبه با عبارت «اما بعد» و بدون حمد و ثنا و بسم اللَّه است كه ايراد يك چنين خطبه ي مهم به وسيله ي حسين بن علي عليه السلام بدون ذكر نام خدا و بدون حمد و ثنا ممكن نيست و در اين


مورد نيز سليم مي گويد: «فقام فيهم خطيباً فحمد اللَّه و اثني عليه ثم قال....» [3] يعني «حسين بن علي عليه السلام براي ايراد خطبه در ميان جمعيت ايستاد و پس از آن كه حمد و ثناي خدا را به جاي آورد فرمود...»

بنابراين خطبه داراي حمد و ثنا بوده ولي نقل نگرديده است و از اين جا اين حدس تقويت مي شود كه جملات و مطالب سودمند ديگري كه مي توانست در ارتباط و انسجام متن موجود مؤثر واقع شود در اثر تقطيع و تلخيص خطبه به دست محدثان و ناقلان نرسيده است.

از ساحت مقدس سرور شهيدان حضرت اباعبداللَّه الحسين عليه السلام عاجزانه درخواست مي كنيم كه در اين اقدام عذر قصور و اشتباه ما را بپذيرند و از لطف و عنايت خويش مأيوسمان نفرمايند.

و از محققان و صاحب نظران صميمانه انتظار داريم از نظرات و نتيجه ي تحقيقات خود كه در اصلاح و تكميل اين بحث موثر خواهد گرديد ما را مطلع فرمايند.