اكنون به اين مطلب بايد توجه كرد كه يكي از تلخ ترين و اسفبارترين آثار و نتايج ترك امر به معروف و نهي از منكر، سلطه يافتن حاكمان ستمگر و زمامداران خودسر و مستبد بر جامعه اسلامي و اسلام است تا هر گونه كه خواستند، اهداف خود را رقم بزنند و مسير جامعه و امت را ترسيم كنند و به خواست هاي خود لباس عمل بپوشانند. امام (ع) در اين خطبه شريف، آثار شوم سلطه ستم گران و حاكميت و سلطه زورگويان را بيان مي فرمايد؛ از جمله:

ـ به شبهات عمل مي كنند.

ـ بر اساس تمايلات نفساني، در شهوات سير مي كنند.

ـ با روحيه استبدادي و استعبادي، بر مردم حكومت مي كنند.

ـ بر محرومان و مستضعفان سلطه مي يابند.

ـ طبق آرا و هواهاي خود عمل مي كنند.

ـ از اشرار پيروي مي كنند.

ـ در برابر خداوند جرأت پيدا مي كنند.

ـ دستگاه تبليغاتي و جايگاه خطابه را در جهت اهداف پليد خود به كار مي گيرند.

ـ بر اساس آزادي مطلق عمل مي كنند و دستشان در كارها باز است.

ـ كشور را ملك خود مي دانند.

ـ مردم را به بردگي و بيگاري مي كشانند و به بندگان زرخريد خود تبديل مي كنند.

ـ قدرت دفاع و آزادي را از مردم مي گيرند.

ـ زمين را در تصرف جباران دغلباز قرار مي دهند.

ـ بيت المال را غاصبانه تصرف مي كنند.

ـ در دريافت بيت المال، به مردم ستم و اجحاف روا مي دارند.

ـ نابه كاران را بر مردم مسلط مي سازند.

ـ بر مؤمنان ترحم نمي كنند.

ـ مانع از آزادي هاي به حق و مشروع مردم مي شوند.

آثار و نتايج ترك امر به معروف و نهي از منكر، به ويژه در سطح خواص و سطوح عالي جامعه اسلامي، بلكه جهان، مطلبي نيست كه در اين مختصر بتوان ابعاد آن را توضيح داد و عواقب تلخ و دردناك آن را براي جامعه انساني برشمرد؛ ولي اگر ما شناخت درستي از اين دو فريضه الهي و دو چراغ آسماني داشته باشيم، به خوبي مي توانيم حدس بزنيم كه آثار ايجابي و اجراي اين دو تكليف مهم چيست و آثار سلبي و رها كردن اين دو وظيفه الهي و انساني كدام است.

در حقيقت، معروف، هر كار خير و خداپسند و مطابق عقل و دل و وجدان و فطرت است كه خردمندان و حكيمان و نخبگان جوامع انساني، به آن دل مي بندند، در راه تحقق آن، فداكاري مي كنند و حيات و سعادت بشر را در سايه اجراي آن مي دانند. منكر نيز هر عمل و رفتار زشت و ناپسندي است كه موجب انحراف و انحطاط و سقوط بشر خواهد شد و جامعه بشري را به سوي هلاكت و خسارت پيش مي برد و موجب مي شود تا انسانيت بميرد، عدالت رخت بر بندد، علم و حكمت گوشه نشين شود و فساد و طغيان ميدان داري كند.

آري، آن چه بيان شد، صرفاً برخي از تبعات و آثار ترك امر به معروف و نهي از منكر است وگرنه، تاركان اين دو فريضه مهم، مورد لعن و نفرين خداوند هستند و خداوند با تعبير «لعن الذين كفروا من بني اسرائيل). [1] از آنان ياد كرده است كه شدت خشم و غضب الهي را از چنين مرده دلان و غافلاني مي رساند. اميرالمؤمنين در نهج البلاغه مي فرمايد:

فلعن اللّه السفهاء لركوب المعاصي و الحلماء لترك التناهي... [2] خداوند لعنت كند سفيهان و فرومايگاني را كه مرتكب گناهان و معاصي مي شوند و خداوند لعنت كند آنان را كه بردباري مي كنند و در برابر گناه گناهكاران، نهي از منكر نمي كنند. دعاي آنان به هدف اجابت نخواهد رسيد و دنياي آنان تباه و آخرتشان تباه تر خواهد شد و موجب سلطه اشرار مي شود.

و نيز مي فرمايد:

لا تتركوا الامربالمعروف و النهي عن المنكر فيولي عليكم شراركم ثم تدعون خياركم فلا يستجاب لكم. [3] .