بازگشت

جايگاه و مسؤوليت خطير دانشمندان


ثم انتم ايتها العصابة بالعلم مشهورة و بالخير مذكورة و بالنصيحة معروفة و باللّه في انفس الناس مهابة... پس شما اي گروه نيرومند! دسته اي به دانش معروف و به خوبي مذكور و به نصيحت و خيرخواهي در جامعه، نامور و مشهور هستيد و به كمك خداوند و اعتبار ديني كه داريد، در دل مردم مهابتي داريد كه همگان از شما حساب مي برند.

در اين بخش از سخنان نوراني آن حضرت، جايگاه خطير دانشمندان و نخبگان بيان شده و از مسؤوليت حساس و جايگاه و پايگاه والاي بزرگان جهان اسلام، در حفظ كيان اسلام و امت اسلامي پرده برداشته شده است. هم چنين ابعاد رسالت اين حافظان شريعت و حاملان رسالت الهي بيان گرديده و سرّ و فلسفه اين پايگاه و جايگاه ارزشمند و مسؤوليت اجتماعي آنان در حفظ منافع امت اسلامي و خدمت و فداكاري و جهاد در راه خدا و مردم ذكر شده است و اساس اين اعتبار و قداست در فرهنگ اسلامي، بر مسؤوليت شناسي و مسؤوليت پذيري و پاسداري از حريم دين و حقوق مردم و حاكميت ارزش هاي الهي تبيين گرديده است.

آن چه مهم است، مسؤوليت بزرگ الهي آنان است و اساس اين حرمت و كرامت و اعتبار، در مسؤوليت اجتماعي و دفاع از احكام و حدود الهي و حقوق مردم و اسوه بودن براي جامعه و روح شهامت و شجاعت و مبارزه با ظلم و بيداد و صلابت در راه خدا است. به تعبير اميرالمؤمنين (ع):

فلولا حضور الحاضر و قيام الحجة بوجود الناصر و ما اخذ اللّه علي العلماء ان لا يقاروا علي كظة ظالم و لا سغب مظلوم لالقيت حبلها علي غاربها. [1] .

اين بخش از بيانات حضرت اباعبداللّه الحسين (ع) خود، مقدس ترين و ارزشمندترين محور سياست و تعليم و تربيت و هدايت و پاسداري امت اسلامي در فرهنگ قرآن و معارف اهل بيت است و صدها روايت و آيه قرآن كريم، اين رسالت بزرگ و ابعاد آن را تبيين و ترسيم مي كند. در حقيقت، راز بقا و استمرار اسلام را بايد در استمرار فقاهت و پويايي فقه و اجتهاد مستمر فقهاي اسلام، در پهنه زمين و گستره زمان دانست و اين همان مفاد آيه كريم قرآن كريم است كه مي فرمايد:

«و ما كان المؤمنون لينفروا كافة فلو لا نفر من كل فرقة منهم طائفة ليتفقهوا في الدين و لينذروا قومهم اذا رجعوا اليهم لعلهم يحذرون». [2] .

امروز يكي از بخش هاي مهم و مؤثر و كارساز معارف اسلامي، همين بخش حياتي و انسان ساز و عدالت خواه است كه عبارت است از رسالت عالمان آگاه و اسلام شناس و فقيهان آشنا به زمان و مكان و نيازها و ضرورت ها و اجتهاد پوياي فقيهان دين شناس جهان اسلام، كه مشعل داران هدايتند و معلمان سعادت و مربيان فضيلت و پاسداران حريم كرامت و عفاف و عدالت.

و اين اجتهاد، بايد در همه سطوح و زمينه هاي سياسي، فرهنگي، اقتصادي و سياست گذاري هاي گوناگون گسترش يابد و نبايد به فقه به معناي مصطلح بسنده كرد، بلكه در سطوح ديگر نيز بايد مدار اجتهاد، توسعه يابد و به ويژه در حوزه هاي مهم فرهنگي و تعليم و تربيت و نيز حوزه هاي عميق و ظريف و دقيق فقه سياسي اسلام، با جديت بيش تر و سخت كوشي مداوم استمرار يابد و تخصص هاي گوناگون، همراه با تعهد و تعبد، به ياري انديشمندان بشتابد و با توجه به نيازها و ضرورت ها رسالت بزرگ الهي خود را به بهترين شكل انجام دهند.


پاورقي

[1] نهج‏البلاغه، خطبه 3، ط3.

[2] توبه، آيه 122.