بازگشت

الگو پذيري بارزترين ويژگي دوره راهنمايي تحصيلي


الگو در زبان فارسي مترادف اسوه به زبان عربي است . راغب اصفهاني در «مفردات » اسوه را چنين تعريف كرده است :

«اسوه بر وزن قدوه و اسوه بر وزن قدره ، حالتي است كه انسان به هنگام پيروزي از غير خودش پيدا مي كند. اگر آن غير خوب باشد، الگوي خوب و اگر بد باشد، الگوي بد براي انسان فراهم مي شود.»

انسان ها بيش از حرف ها و نوشته ها، از اشخاص و عملكردها الگو مي گيرند، تأثير گذاري يك حادثه يا الگوي رفتاري بر انديشه ها و عمل هاي مردم ، بيش از گفتار است . ازاين رو در قرآن كريم كساني به عنوان «اسوه » معرفي شده اند، به ويژه بخش هايي كه به نيكي ، ايمان ، صبر، مجاهدت ، ايثار، و اطاعت فرزانگان اشاره شده ، همه براي معرفي الگوست .

الگو سازي در همه سنين در انتقال و دروني كردن ارزش ها نقش بسيار مهمي را به عهده دارد. اما به نظر «موريس دبس » معرفي الگو در دوره بلوغ داراي اهميت خاصي است . وي اهميت اين مسأله را چنين بيان مي كند:

«در دوره بلوغ ارزش هاي اخلاقي به اصول تبديل نمي شود، بلكه در وجود سرمشق هاي انساني تجلي مي كند و صورت هايي به خود مي گيرد كه نوجوانان سعي مي كنند به هيأت آنها در آيند نوجوانان اين اشخاص نمونه را آئينه آرمان و كمال مي دانند كه خود آنها را حس مي كنند».

در الگو سازي عملاً نمونه رفتار و كردار مطلوب در معرض ديد فرد قرار مي گيرد و موقعيت اجتماعي او را دگرگون مي كند تا او به پيروي بپردازد و حالت نيكويي ، مطابق با آن عمل نمونه در خويش پديد آورد. از روش الگوسازي در روان شناسي اجتماعي به نام «همانند سازي » ياد مي شود؛ يعني شخص سعي مي كند با شخص يا اشخاصي كه به نظرش شخصيت قابل قبول دارند، رابطه رضايت بخش برقرار كند و خود را همانند آن فرد با افراد سازد و نگرش ها، ويژگي هاي رفتاري و هيجان هاي آن فرد يا اشخاصي رابراي خود سر مشق قرار دهد. چون اگر فرد شخص يا گروهي را بپسندد، اين تمايل در اوپديد مي آيد كه نفوذ آن شخص يا گروه را بپذيرد و ارزش ها و نگرش هاي خود را با ارزش ها و نگرش هاي آن شخص يا گروه هماهنگ سازد. اين عمل به دليل كسب پاداش يا اجتناب از تنبيه نيست ، بلكه براي اين است كه با آن شخص همانند شود.

همان طوري كه در سطور پيشين نيز اشاره شد، در روان شناسي رشد، سنين نوجواني در حدود 13 و 14 سالگي ، با تغييراتي به شكل گرايش به مذهب ، عدالت خواهي و نشان دادن تمايلات معنوي ، مشخص گرديده است . لذا نوجوان به دنبال يافتن الگويي مناسب و مطلوب براي پاسخ دادن به اين نيازهاي دروني است .