603 - گريه بر امام حسين (ع) عبادت است

به شكر الهي آنچه كه امروز در كشورهاي اسلامي رايج است از برپايي مراسم عزاداري و سوگواري براي حضرت سيدالشهداء عليه السلام و جمع شدن در اين مجالس و زدن پرچم سياه و علم هاي سياه و تعطيل شدن چ و راه افتادن دسته ها و نوحه خواني ها و مرثيه سرايي ها و گريستن ها و غير از اين ها كه از نظر شرع مظهر از آن ها نهي نشده و محذور هم ندارد، جزو عبادات مشروع و برتر است كه براي آن ثواب هاي بسيار و پاداش هاي عظيم نهفته شده است.

اين مطلب تا حدي واضح است كه احتياج به هيچ گونه دليل ندارد و هر انسان آگاه و خردمند از رواياتي كه درباره مستحب بودن گريه بر امام حسين عليه السلام و به ياد آوردن مصايب آن حضرت و ابكاء يعني گريه كردن و تباكي، يعني خود را به گريه زدن (يعني اينكه خود را شبيه گريه كنان در آوردن، نه اينكه در گريه بر امام حسين عليه السلام عبادت، اما ريا در عبادت مثل قياس در استدلال و يا ربا در معامله جايز نيست) آگاه است.

604 - ذكر مستحبات در مجلس امام حسين (ع)

شيعيان و همه ذاكرين اهل بيت بايد مواظب بوده و متوجه اين مطلب باشند كه در سوگواري و عزاداري طوري رفتار كنند كه زبان ناصبيان دراز نشود و تنها واجبات و مستحبات را ذكر نموده و از به كار گيري محرمات همانند غناء كه غالبا نوحه ها آميخته به آن شده و از دروغ هاي ساختگي و حكايات ضعيف كه احتمال كذب و دروغ در آن مي رود كه از كتاب هاي غير معتبر يا كتاب هايي كه مؤلفين آن ها جزو متدينين اهل علم و حديث نيستند، اجتناب كننده. و شيطان را در اين عبادت بزرگ كه جزو بزرگ ترين شعائر الهي است، راه ندهند و از انجام گناهان زياد كه روح عبادت را از بين مي برد، پرهيز كنند، مخصوصا ريا، دروغ و غناء كه در اين عمل جاري بوده و كمتر شخصي از آن مصون مانده است.

605 - لزوم گريه بر امام حسين (ع)

ابن اثير و بسياري از دانشمندان عامه و اهل سير نقل كرده اند كه: هنگامي كه رسول خدا صلي الله عليه وآله از جنگ احد به مدينه بازگشت، ديد كه صداي نوحه زنان انصار كه بر شهيدانشان گريه مي كردند، برپاست، حضرت صلي الله عليه وآله فرمود، لكن حمزه لا بواكي له؛يعني كشتگان انصار، گريه كننده دارند، امام حمزه گريه كننده اي ندارد.

مردان انصار با شنيدن اين كلام پيامبر و اينكه فهميدند آن حضرت دوست دارد كه بر عمويش حمزه گريه كنند، به زنان خود دستور دادند كه او بر حمزه سيدالشهداء گريه كنند، بعد بر شهيدان خود.

واقدي گفته است كه:

اين عادت در اهل مدينه باقي ماند، به گونه اي كه در هر مصيبت ابتدا بر حضرت حمزه سيدالشهداء گريه مي كردند و معلوم است كه پيامبر امام حسين عليه السلام را بيشتر از حمزه دوست داشت، و اگر مي كردند و معلوم است كه پيامبر امام حسين عليه السلام را بيشتر از حمزه دوست داشت، و اگر به مردم دستور داد كه بر حمزه گريه كنند، پس حتما به گريه بر امام حسين عليه السلام نيز امر كرده اند.

اهل مدينه در هر مصيبت ابتدا در مصيبت حمزه گريه مي كنند، به خاطر همراهي با رسول خدا صلي الله عليه وآله و نگهداشتن حرمت اين سخن پيامبر كه فرمود: حمزه گريه كردن ندارد با وجود اينكه ساليان دراز از شهادت حمزه گذشته و هيچ كسي هم اهل مدينه را از اين كار نهي نكرده، پس مخالفين هم حق ندارند كه شيعيان را در عزاداري و سوگواري بر حضرت سيدالشهداء ملامت كنند، چرا كه آنها براي مواسات و شركت در حزن و اندوه اهل بيت اين مجالس عزا را برپا كنند.

606 - شعار شيعه عاشورا است!

ائمه ما يكي پس از ديگري آمدند و دستور دادند كه عاشورا را بايد زنده نگه داشت، مصيبت حسين نبايد فراموش شود، اين مكتب بايد زنده بماند هر سال كه محرم و عاشورا پيدا مي شود، شيعه بايد آن را زنده نگه دارد. عاشورا شعار شيعه شده است شيعه بايد بتواند جواب بدهد وقتي در مقابل يك سني، و بالاتر، در مقابل يك مسيحي يا يك يهودي را يا يك لا مذهب قرار گرفت و او گفت: شما در اين روز عاشورا و تاسوعا كه تمام كارهايتان مي زنيد، زنجير مي زنيد، داد مي كشيد، فرياد مي كشيد، چه مي خواهيد بگوييد؟ حرفتان چيست؟ بايد بتوانيد بگوييد ما حرفمان چيست.

607 - تكرار يك حماسه

فلسفه عزاداري و تذكر امام حسين عليه السلام كه به توصيه ائمه اطهار عليه السلام سال به سال بايد تجديد شود، به خاطر آموزندگي آن اس، به خاطر آن است كه يك درس تاريخي بسيار بزرگ است. براي اينكه يك درس را انسان مورد استفاده خويش قرار بدهد، اول بايد آن درس را بفهمد و حل كند.

608 - بر خاستن صداي گريه از خانه امام صادق (ع)

ابو عماره منشد روايت كرده است كه:

روزي خدمت امام صادق عليه السلام رسيدم، حضرت خطاب به من فرمودند: اشعاري را در رثاء و مصيبت جدم حسين عليه السلام بخوان! من شروع به خواندن كردم، حضرت گريه كردند و من مي خواندم و حضرت پيوسته مي گريست تا آن كه صداي گريه و شيون از خانه امام صادق (ع) برخاست. [1] [2] .

609 - ثواب گريه و مرثيه بر امام حسين (ع)

در روايتي ديگر حضرت امام صادق عليه السلام فرمودند: همان گونه كه خود نوحه سرايي و عزاداري مي كنيد، بخوان!

هنگامي كه من شروع به خواندن كردم، حضرت گريه كردند و صداي گريه همسران حضرت نيز از پشت پرده مي آمد، هنگامي كه مرثيه تمام شد، حضرت فرمودند:

هر كس در مصيبت و رثاي جدم حسين بن علي عليه السلام شعري بخواند و پنجاه نفر را بگرياند بهشت بر او واجب مي شود، هر كس سي كس را بگرياند، بهشت مال اوست و هركه بيست را و هر كه ده نفر را و هر كه يك نفر را بگرياند، بهشت بر او واجب مي شود و هر كه تنها براي خود مرثيه بخواند و خود بگريد، بهشت بر او واجب مي شود و هركس گريه اش ‍ نمي گيرد و تظاهر به گريستن و تباكي نمايد، بهشت بر او واجب مي شود. [3] .

610 - جعفر مرثيه بخوان!

شيخ كشي (ره) از زيد شحام اين گونه روايت كرده است كه: من همراه عده اي از كوفيان نزد اما صادق عليه السلام بوديم، در اين حال جعفر بن عفان خدمت حضرت رسيد، امام او را تكريم نموده و كنار خود نشانيد، سپس فرمودند: اي جعفر!

حضرت فرمودند: خبردار شده ام كه تو در مصيبت جدم حسين عليه السلام شعرهاي خوبي مي سرايي؟!

او گفت: آري! فدايت گردم

حضرت فرمودند: بخوان! [4] .

611 - حضور فرشتگان در مجلس عزاي امام حسين (ع)

جعفر شروع به خواندن مرثيه نمود، امام و حاضرين در مجلس گريه كردند، اما به حدي گريست كه پنهاني چهره شريفشان خيس شد، سپس فرمود: به خداوند قسم، كه فرشتگان مقرب الهي در اين مجلس بودند، مرثيه تو را شنيدند و بيش از گريه ما، در مصيبت حسين عليه السلام گريستند، همانا كه خداوند در همين ساعت بهشت را با تمامي نعمت هاي در آن بر تو واجب گردانيد و گناهان تو را بخشيد.

سپس فرمودند: اي جعفر! مي خواهي بيشتر برايت بگويم

گفتم: آري! آقاي من!

حضرت فرمودند: هر كسي در مصيبت جدم حسين عليه السلام مرثيه و شعري بگويد و خود گريسته و جمعي را نيز بگرياند، البته كه خداوند براي چنين شخصي بهشت را واجب كرده و او را مي آمرزد. [5] .

612 - مجلس عزاي امام صادق (ع)

امام صادق عليه السلام مجلس بزرگداشت ديگري در سوگ حسين برپا داشت كه مرثيه سرا و اداره كننده محفل، مردي به نام عبدالله بن غالب بود كه در حضور آن حضرت مرثيه سرايي كرد و از مصيبت جانگداز بر زمين ماندن پيكرهاي پاك حسين عليه السلام و يارانش وزش باد و پاشيده شدن خاك و غبار، بر آن پيكرهاي مقدس، سخن گفت و از جمله سرود كه:

و ديدگان بر مصيبت كه بر سالار شهيدان حسين عليه السلام وارد آمد و باد و گرد و غبار و خاك ها را بر پيكر به خون خفته اش پاشيد، بگريند. [6] .

و اين مرثيه بدن مطهر بود و خاك و غباري كه باد بر آن پيكر به خون آغشته پراكند. [7] .

613 - شعار انقلاب عليه ظالم

چرا ائمه دين اين همه تاكيد كردند كه مجلس عزا به پا داريد؟ اين همه به همين دليل كه عرض كردم، چون امام حسين كشته نشد براي منفعت شخصي، امام حسين كشته نشد براي اينكه خودش را فداي گناهان امت كرده باشد، امام حسين در راه حق كشته شد، در راه مبارزه با باطل كشته شد، ائمه دين خواستند مكتب حسين در دنيا باقي بماند؛شهادت حسين به صورت يك مكتب، مكتب مبارزه حق با باطل براي هميشه باقي بماند؛والا چه فايده به حال امام حسين كه ما گريه بكنيم يا نكنيم، و چه فايده به حال خود ما دارد كه بنشينيم يك گريه اي بكنيم و بلند شويم و برويم. ائمه دين خواستند قيام امام حسين به صورت يك مكتب و به صورت يك مشعل فروزان هميشه باقي بماند. اين يك چراغي است از حق، از حقيقت دوستي، از حقيقت خواهي. اين يك ندايي است از حق طلبي، از حريت، از آزادگي اين مكتب حريت و اين مكتب آزادي و اين مكتب مبارزه با ظلم را خواستند، براي هميشه باقي بماند در زمان خود ائمه اطهار كه اين دستور صادر شد، سبب شد كه جرياني زنده و فعال و انقلابي به وجود آيد، نام امام حسين شعار انقلاب عليه ظلم گشت. [8] .

614 - فلسفه روضه خواني

يكي را نتايج بسيار مفيد حادثه عاشورا كه همواره مورد استفاده عموم و از وسايل تعليم و تربيت و هدايت جامعه است، برنامه اي است كه به عنوان سوگواري در مسير تاريخ و در طول قرن ها اجراء مي شود.

شايد كساني باشند كه اهتمام شيعه را در برگزاري اين مراسم و صرف مبالغي را در اين مراسم ها بي فايده بشمارند، ولي اگر فوايد معنوي اين مراسم و تأثير آن در جامعه را بررسي كنند تصديق خواهند كرد كه بهترين وسيله اصلاح و مؤثرترين مكتب براي تشكيل شيعه همان مراسم است.

دكتر رينو جوزف مستشرق معروف فرانسوي در كتاب خود مراسم به اسلام و مسلمانان كه به عربي ترجمه شده و به نام الا سلام و المسلمون مشهور است شرح بسيار عميق و روشن پيرامون فلسفه عزاداري حسين عليه السلام و روضه خواني و هيات هاي عزا نگاشته و به فوايده اين مراسم از جنبه سياست و اخلاق و تربيت و كمالات اشاره كرده او مركز ثقل آن را در كشورهاي اسلامي، ايران معرفي كرده و پيشرفت و بقاي شيعه را بخصوص در كشور هند و پاكستان و بعضي كشورهاي ديگر مرهون سوگواري سيدالشهداء دانسته است.

همچنين اين مستشرق عقيده دارد كه با حفظ اين مراسم جمعيت و شوكت و ترقي شيعه در آينده تضمين خواهد شد. اين مستشرق ضمن اشاره به اوقاف و موقوفات و ساير وجوهي كه شيعه جهت برگزاري مراسم عزاداري امام حسين عليه السلام صرف و خرج مي كنند مي گويد: مذاهب ديگر در راه تبليغات ديني به مقدار شيعه ريزش و بذل مال ندارند و تنها شيعه است كه بدون مبالغه سه برابر ساير فرق اسلامي در اين هدف متحمل مخارج گزاف مي شود و اگر يك نفر شيعه در دورترين نقطه هم باشد، منفردا مراسم سوگواري را در حد ممكن خود انجام مي دهد،و به همان نسبت دعوت و تبليغ خود را به جا مي آورد. منبر و وعظ خطابه و سخنراني در رشد و تربيت خطبا و وعاظ و گويندگان و پرورش اخلاق عوام و آشنا كردن به علوم و معارف و موقعيت خاصي دارد.

مسائل كلي و جزي و دانستني هاي متنوع در منابر و محافل مورد بحث و بررسي قرار مي گيرد و از اين رهگذر طبقه عامي شيعه در مسائل فقهي و عقايد بيشتر از ساير فوق تبحر دارند و اگر زمينه ترقي علمي و صنعتي و اقتصادي جامعه هاي اسلام را دقيقا بررسي كنيد، به خوبي روشن خواهد شد كه فرقه شيعه پيشرفته ترين جامعه در ميان جوامع اسامي است، و آمادگي آنان براي هر گونه آموزش علمي و صنعتي جديد و قديم بيشتر است؛چنانكه تعداد كارگر در شيعه به نسبت جمعيت زيادتر است.

شيعه دين خود را بازور شمشير پيش نبرده، بلكه با نيروي تبليغ و دعوت پيشرفت كرده و كوشش در توسعه مراسم سوگواري مهم ترين عامل در جلب توجه هنديان و مجوس و ساير مذاهب به مذهب تشيع بوده است. [9] .

615 - ثواب مجلس عزا

چيزي هست كه بايستي از چيزهاي كه موجب از بين رفتن يا كم شدن محبت است، پرهيز كرد. بايستي از گناهان در درجه اول و مكروهات درجه دوم دوري كرد به علاوه به چيزهايي كه موجب زياد شدن محبت مي شود روي آورد، هر چه بيشتر مي شود، چنانچه در ماه رمضان نفس كشيدن روزه دار ثواب تسبيح دارد انفاسكم فيه تسبيح را مجلس عزاي حسين يا هر وقت كه غم حسين داشته باشي هر نفسي كه مي كشي ثواب تسبيح كردن دارد [10] .

616 - باب الحسين (ع) رحمت عمومي

شيخ شوشتري كلمات شيريني در باب خطبه شعبانيه پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله درباره ماه رمضان و تطبيق آن به عزاي حسين عليه السلام دارد از آن جمله مي فرمايد: ايها الناس ان ابواب الجنان في هذا الشهر مفتحه... [11] آن وقت شيخ، ابواب بهشت را ذكر مي كند مي گويد اگر از اين درها راهت ندادند، يعني نتوانستي به واسطه بدبختي خودت داخل بهشت شوي، دري هست كه هيچ كس از آن محروم نخواهد شد و راهش هم خيلي آسان است هر كسي هر كجا و در هر حال باشد رحمه الله الواسعه شاملش مي شود آيا مي خواهي اين در را بشناسي و داخل بهشت شوي آن باب الحسين است و راهش هم شكستن دل و عزاداري ابي عبدالله است. [12] .

617 - مجلس غلبه عقل بر جهل

مجالس بزرگداشت سيد مظلومان و سرور آزادگان، كه مجالس غلبه سپاه عقل بر جهل،و عدل بر ظلم، و امانت بر خيانت، و حكومت اسلامي بر حكومت طاغوت است، هرچه باشكوه تر و فشرده تر برپا شود، و بيرق هاي خونين عاشورا به علامت حلول روز انتقام مظلوم از ظالم، هر چه بيشتر افراشته شود. [13] .

618 - محروم و زنده نگه داشتن آن

اين محرم را زنده نگه داريد؛ما هر چه داريم از اين محرم است [14] .

619 - اسلام با نام سيدالشهداء زنده است

كربلا را زنده نگه داريد و نام مبارك حضرت سيدالشهداء را زنده نگه داريد، كه با زنده بودن او اسلام زنده نگه داشته مي شود. [15] .

620 - كربلا و مسائل سياسي

مسائل كربلا، كه خودش در راس مسائل سياسي هست، بايد زنده بماند. [16] .

621 - عاشورا و سياسي و عبادي بودن آن

زنده نگاه داشتن عاشورا، يك مسأله بسيار مهم سياسي - عبادي است. [17] .

622 - نهضت بزرگ سيدالشهداء

محرم ماه نهضت بزرگ سيدالشهداء و سرور اوليا خداست، كه با قيام خود در مقابل طاغوت، تعليم سازندگي و كوبندگي به بشر داد، و راه فناي ظالم و شكستن ستمكار را به فدايي دادن و فدايي شدن دانست. و اين خود سرلوحه تعليمات اسلام است براي ملتها تا آخر دهر (روزگار) [18] .

623 - چهارده امتياز محفل حسيني

از روايات دريافت مي گردد، (محفل عزاي حسين عليه السلام) داراي امتيازات چهارده گانه زير است:

1 - جايگاه درود خدا بر شركت كنندگان و برپا كنندگان و خدمت گزاران آن محفل است.

2 - جايگاه حضور فرشتگان است.

3 - جايگاه نايل آمدن به دعاي پيامبر و علي و فاطمه و حسين عليه السلام است.

4 - جايگاه مورد عنايت امام حسين عليه السلام است.

5 - جايگاه نشر و بيان سخنان آن حضرت است.

6 - جايگاه مورد عشق و علاقه امام صادق عليه السلام است.

7 - جايگاه مقدسي است، بسان صحراي عرفات.

8 - جايگاهي است به عظمت مشعرالحرام -

9- جايگاهي است به قداست. [19] .

10 - جايگاهي مقدس است بسان طوافگاه بيت الله.

11 - جايگاهي است بسان حرم حسين عليه السلام.

12 - جايگاهي است كه خاموش كننده آتش هاي شعله ور جهنم است.

13 - منبع و سرچشمه آب حيات بهشت خداست.

14 - محفلي است عظيم و پر بركت كه آغازش به پيش از آفرينش هستي و فرجامش به روز رستاخيز پيوند مي خورد.

اينك اگر به آنچه آمده، نيك انديشيدي، چگونه مي توان تصور كرد كه از اين جايگاه رفيع، نوميد و بي بهره خارج خواهي شد، حتي اگر فردي به خاطر فقدان قابليت و آلودگي به موانع، از آثار و بركت كامل آن بهره گردد، به بخشي از آن همه پاداش دست خواهد يافت و پاداش اندك خدا نيز اندك نخواهد بود.

قليل منك يكفني، ولكن قليلك لا يقال له قليل [20] .

624 - تأثير محفل حسيني

اگر محفلي در راه و ياد امام حسين عليه السلام و ترسيم هدف هاي بلند او، تشكيل گردد و در آن از ستمي كه بر او رفت، سخني به ميان آيد و در آنجا هر سه مرحله سوگواري بر حسين عليه السلام يعني گريستن، همدردي با سوگواران او و حزن و اندوه، پديد آيد و قلبها با درود و سلام بر او عظمت او را دريابند و به حقش عارف گردند و به او روي آورند و شرايط طاقت و فرساي روز عاشورا را مجسم و بدان اشك نثار كنند و سوز و گداز گيرند و سرانجام پيروزي و شهادت با او را آرزو نمايند، بي ترديد به اوج فوز و فلاح پر كشيده و به ثواب همه وسايل نجات حسيني، نايل آمده اند و خداي را با همه عبادت ها حتي جهاد در راه خدا پرستيده اند. [21] .

625 - ثواب عزاداري

امام باقر عليه السلام ضمن سخن درباره زيارت امام حسين عليه السلام در روز عاشورا فرمود... پس بايد مصيبت حسين عليه السلام را بخواند و گريه كند و به كساني كه در منزلش هستند و از آنان تقيه اي ندارد امر كند كه او بگريند و در منزلش با اظهار جزع بر حسين، مصيبت و ماتم بر پا كند و هر يك ديگري را به اين مصيبت بزرگ تسليت بگويند، در چنين حالي من ضمانت مي كنم براي آنان از خداي عزوجل، ثواب دو هزار عمره و دو هزار غزوه (جنگ در سپاه پيامبر).

علقه گويد: عرض كردم آيا شما ضمانت مي كنيد؟

فرمود: آري! من ضامنم براي كسي كه آنطور عزاداري كند، آن همه پاداش ‍ را.

عرض كردم، چگونه يكديگر را تعزيت و تسليت بگوييم.

فرمود: مي گويد خداوند اجر ما را در مصيبت شهادت امام حسين عليه السلام عظيم كند و ما و شما را جزو خونخواهانش همراه با وليش امام مهدي (عج) قرار دهد، و همانا اگر در آن روز حاجتي داشتي، در پي آن مرو، زيرا روز شوم و نحسي است و هرگز حاجت مؤمنين در آن برآورده [22] نمي گردد.

626 - محبت مردم به امام حسين (ع)

مردم محبت دارند كه بايستي بر اثر خواندن و گفتن شما، عميق و ريشه دار و تند و آتشين و برافروخته بشود، تشيع، آيين محبت است.

خصوصيت محبت، خصوصيت تشيع است. كمتر مكتب و مسلك و دين و آيين و طريقه اي مثل تشيع، با محبت سروكار داشته است. علت اين هم كه چنين فكري تا امروز مانده، در حالي كه اين همه با آن مخالفت كرده اند، اين است كه ريشه در زلال محبت داشته و دين تولي و تبري و آيين دوستي و دشمن داشتن است و عاطفه در آن با فكر هماهنگ و هم دوش است. چيزهائي خيلي مهمي است. اصل خيلي سحرآميز و عجيبي است.

اگر محبت در تشيع نبود، اين دشمني هاي عجيبي كه با شيعه شده، بايد او را از بين مي برد. همين محبت شما مردم به حسين بن علي عليه السلام، ضامن حيات و بقاي اسلام است. اين كه امام مي فرمود، عاشورا اسلام را نگه داشت، معنايش همين است. فاطميه و ميلاد و وفات پيامبر صلي الله عليه وآله و ائمه عليهاالسلام هم همين طور است بايد با استفاده از اين هنر اين محبت را در ميان مردم هم عمق ببخشيد، هم تر و تازه و هم برافروخته نماييد. چيز خيلي عجيب و عظيمي است. [23] .

627 - نشانه هاي ايمان در باب الحسين (ع)

شيخ شوشتري، بزرگ مردي است كه در عالم روحانيت عمري را در تقوا و عمل گذرانيده است مي گويد: وقتي از شرايط و لوازم ايمان مأيوس مي شوم ياد حسين مي كنم اميدوار مي گردم مرا مطمئن مي كند - هر چند از صفات توكل، صبر، شكر، رضا، تسليم، خوف و رجا كه از لوازم ايمان است بهره اي

در خود نمي بينم، اما شكر خداي را، از باب الحسين عليه السلام مي بينم وقتي اسم امام حسين عليه السلام برده مي شود دلم شكسته مي شود اشكم روان مي گردد، معلوم مي شود بحمد الله ايماني دارم.

ديگر روايتي كه مي فرمايد: شيعيان ما از زيادتي طينت ما آفريده شده اند

به سبب حزن ما اندوهناك و به سبب شادي ما شادمان مي گردند [24] .

هلال محرم كه پيدا مي شود ايام حزن آل محمد مي رسد مي بينم من هم اندوهناك مي گردم، معلوم مي شود ارتباط روحاني كه ميان اهل بيت و شيعيانش مي باشد از آن بهره اي دارم. [25] .

628 - شرايط روضه خواني

اينكه اكثر روضه خوانها وقتي مصيبت مي خوانند گريه نمي كنند حتي وقتي فردي ديگري هم روضه مي خواند مي بينيم آنها كمتر گريه مي كنند، علتش ‍ اين است كه آنها وقتي مقتل را مطالعه مي كنند فقط براي آنكه آن را نقل كنند مي خوانند، توجه به معني و اصل مصيبت نمي كنند، در آن موقع اشك بر مصائب سيدالشهداء عليه السلام نمي ريزند، اين حالت قساوت مي آورد، مي بينيد بعضي در منبر گريه مي كنند، شرايط روزه خواني را عمل مي كنند.

وقتي مي خواهيم مقتل را مطالعه كنيم به نكات زير عمل شود، تا حالت گريه به ما دست دهد:

اول آنكه: در وقت مطالعه كتاب مقتل، با بسم الله الرحمن الرحي شروع شود.

دوم آنكه: در وقت مطالعه كتاب مقتل با وضو باش و آن را عبادتي تصور كن

سوم آنكه: خود را در محيطي كه مقتل بيان مي كند قرار بده و مصيبت را لمس و احساس كن

چهارم آنكه: كوشش كن به هر نحوي كه ممكن است اشك از ديدگانت بيرون بيايد كه علاوه بر ثوابهاي عظيمي كه دارد مانع از قساوت خواهد شد.

629 - دستور عملي روز عاشورا

اما باقر عليه السلام فرمودند:

بر مؤمنان لازم است روز عاشورا در ماتم بسر برند و به يكديگر كه رسيدند، بگويند، عظم الله اجورنا و اجوركم بمصابنا بالحسن و جعلنا و اياكم من الطالبين بثاره مع وليه المهدي من آل محمد [26] .

630 - ضامن حيات و بقاي اسلام

محبت مردم به حسين بن علي عليه السلام ضامن حيات و بقاي اسلام است و از همين روست كه امام راحلمان فرمودند: عاشورا اسلام را زنده نگه داشته است.

631 - زنده نگه داشتن نهضت حسيني

گريه كردن براي عزاي امام حسين عليه السلام زنده نگه داشتن نهضت، و زنده نگه داشتن همين معنا كه يك جمعيت كمي در مقابل يك امپراطوري بزرگ ايستاده دستور است. [27] .

632 - حفظ سنت ها

اگر بخواهيد نهضت شما محفوظ بماند بايد اين سنت ها را حفظ كنيد. [28] .

633 - زنده با روضه امام حسين (ع)

از روضه دست بر نداريد كه ما با روضه زنده هستيم. [29] .

634 - حيات ملت

بدانيد كه حيات اين ملت به همين روضه خواني ها و همين اجتماعات و همين دستجات است. [30] .

635 - زنده ماندن اسلام

با ذكر مصائب اهل بيت عليه السلام اسلام زنده مانده است. [31] .

636 - حفظ مكتب سيدالشهداء

روضه سيدالشهداء، براي حفظ مكتب سيدالشهداء عليه السلام است،آن كساني كه مي گويند روضه سيدالشهداء عليه السلام را نخوانيد، اصلا نمي فهمند مكتب سيدالشهداء عليه السلام چه بوده و نمي دانند يعني چه، نمي دانند اين گريه ها و اين روضه ها مكتب را حفظ كرد. [32] .

637 - حفظ مكتب

هر مكتبي تا پايش سينه زن نباشد، تا پايش گريه كن نباشد تا پاي سر و سينه زن نباشد، حفظ نمي شود. [33] .

638 - برپايي مراسم عزا

ما بايد براي يك شهيدي كه از دستمان مي رود، علم بپا كنيم نوحه خواني كنيم، گريه كنيم فرياد كنيم. [34] .

639 - وسيله تعليم و تربيت

بهترين وسيله براي تعليم و تربيت مجالس عزاداري سيد مظلومان است. [35] .

640 - افضلاعمال

عزاداري و سينه زني براي سيد مظلومان از افضل اعمال است. [36] .

641 - عاشورا را زنده نگهداريد

عاشورا را زنده نگهداريد كه با نگه داشتن عاشورا كشور شما آسيب نخواهد ديد.

642 - مرثيه اي بسيار جانسوز

صحنه عاشورا آن قدر پر از حماسه هست، آن قدر پر از عاطفه هست، آن قدر پر از رقت هست، آن قدر صحنه هاي با شكوه و جذاب و دلسوز دارد كه اگر در قلب ما ذره اي از ايمان باشد كافي است كه نام حسين را بشنويم و اشك ما جاري بشود: ان للحسين محبه مكنونع في قلوب المومنين؛يك محبت مخفي در عمق دل هر مؤمن نسب به امام حسين هست.

انا قتيل العبره؛من كشته اشك ها هستم.

شعري است به عربي از يكي از اصحاب امام صادق عليه السلام، و خيلي است. شايد در اوايل طلبگي ام در مشهد بود و هنوز به قم نرفته بودم كه آن را از كتاب نقثه المصدر محدث قمي حفظ كردم. ايشان مي نويسند كه ابو هارون مكفوف - ظاهرا نابينا بوده است كه به او مي گفته اند مكفوف - شاعري توانا بوده و گاهي مرثيه ابا عبدالله مي گفته است. او مي گويد: روزي رفتم خدمت امام صادق عليه السلام فرمود: از آن شعرهايي كه در مرثيه جدم گفته اي براي ما بخوان.

گفتم اطاعت مي كنم

فرمود: زن ها را هم بگوييد پشت پرده تا آنها هم استفاده بكنند،

زن ها هم از اندرون آمدند نزديك، پيش پرده آن اتاق.

شروع كرد به خواندن شعرهايي كه ظاهرا تازه هم گفته بود. ولي مظمون را شما ببينيد، و اصلا درس را ببينيد وقتي اين شعرها را - با اينكه پنج مصراع بيشتر نيست - خواند و لوله اي در خانه امام صادق بلند شد.

امام صادق همين جور اشك از چشم هايش مي ريخت و شانه هاي مباركش ‍ حركت مي كرد و صداي ناله و گريه از خانه امام بلند شد كه بعد ظاهرا خود امام گفتند: ديگر كافي است! اين همه مرثيه هايي كه گفته شده است من نظير اين را يا نديده ام و يا كم ديده ام.



امرر علي جدت الحسين

فقل لا عظمه الزكيه



اء اعظما لازلت من

وطفاء ساكبه رويه



و اذا مررت بقبره

فاطل به وقف المطيه



وابك المطهر للمطهر

و المطهره النقيه



كبكاء معوله ات

يوما لواحدها المنيه [37] .



مضمون شعرش اين است:

مي گويد: اي رهگذر! اي باد صبا! گذر كن به قبر حسين بن علي، پيام دوستان را به او برسان، پيام عاشقانش را به او برسان. اي باد صبا! پيام ما را به استخوانهاي مقدس حسين برسان، بگو اي استخوان ها دائما شما با اشك دوستان حسين سيراب هستيد. اين اشك ها مي ريزند و شما را سيراب مي كنند اگر روزي شما را از آب منع كردند و اگر حسين را با لب تشنه شهيد كردند، اين شيعيان و دوستان دائما اشك خودشان را نثار شما مي كنند اي باد صبا! اگر گذر كردي، تنها به رساندن پيغام قناعت نكن. آنجا مركبت را نگه دار، خيلي هم نگه دار، بايست و مصايب حسين را ياد كن و اشك بريز و اشك بريز، نه مثل يك آدم عادي بلكه مثل آن زني كه يك فرزند بيشتر ندارد، چگونه در مرگ يك فرزند خودش اشك مي ريزد، اين جور اشك بريز، بگريم براي پاك، فرزند مادر پاك. [38] .

643 - احيا و اقامه سنت عاشورا

با دو سؤال مواجه خواهيم شد و خوب است كه جواب اينها را قبلا بدانيم كه هم خود ما روشن باشيم و هم از عهده جواب برآييم.

يكي اينكه چرا امام حسين شهيد شد؟ ديگر اينكه چرا ائمه دين دستور دادند كه عزاي امام حسين هميشه اقامه شود و در نتيجه ما وقتها و عمرها و پولها و نيروها و انرژيها هر سال در دو ماه محرم و صفر و بلكه در غير اين دو ماه مبارك صرف كنيم.

راجع به قسمت اول بايد بگوييم در اين زمينه خيلي حرفها گفته شده. دشمنان گفته اند امام حسين هميشه قصد حكومت داشت و كشته شد، هدف شخصي داشت و نرسيد. دوستان نادان گفته اند كشته شد كه گناهان امت بخشيده شود. جنبه آسماني و خيالي به قضيه داده اند، آن را گفتند كه نصاري درباره مسيح گفته بودند. حقيقت همان است كه خود امام حسين فرمود در مواردي از قبيل: ما خرجت اشرا و لا بطرا... الا ترون ان الحق لا يعمل به، و ان الباطل لا يتناهي عنه، ليرغب المومن في لقاء الله محقا... ايها الناس من راي سلطانا جائرا...

در قسمت دوم هم بايد گفت تكاليف شرعي بدون حكمت نيست. منظور اين بوده كه همدردي و تسليتي باشد. براي خاندان پيغمبر، به قول روضه خوان ها زهرا را خوشحال بكنيم، خيال مي كنيم هر اندازه ما گريه كنيم تسلي خاطر بيشتري براي حضرت رسول و حضرت زهرا هست. چقدر در اين صورت ما حضرت رسول و حضرت زهرا و حضرت امير را كه هميشه آرزوي شهادت مي كشيدند و فخر خود مي دانستند كوچك كرده ايم و خيال مي كنيم هنوز هم بعد از هزار و سيصد و بيست سال در حال جزع و فزع مي باشند. بلكه خيال مي كنيم هنوز هم بعد از هزار و سيصد و بيست سال در حال جزع و فزع مي باشند. بلكه مقصود اين است كه داستان كربلا به صورت يك مكتب تعليمي و تربيتي هميشه زنده بماند. [39] .

644 - فلسفه اقامه عزاي حسين (ع)

صحنه اي بالاتر و بهتر از اين صحنه در جهان وجود ندارد كه:

اولا اين اندازه درس توحيد و ايمان كامل به جهان غيبت را بدهد و مظهر نفس مطمئنه باشد. پس روحش توحيد بود.

ثانيا همه تربيتها براي اين است كه روح بشر در برابر حوادث، شكست ناپذير شود؛ تنش با شمشيرها قطعه قطعه، ثروتش به باد، فرزندانش كشته، خاندانش اسير، ولي روحش ثابت و محكم بماند.

ثالثا چقدر فرق است ميان ادعا و عمل مدعيان آزادي و آزاديخواهي، حقوق بشر، عدالت، (زيادند) اما داستان پادشاه و وزير و گربه تربيت شده؛ولي مردان الهي عملا نشان دادند كه اگر يك طرف حق باشد با محروميت ها، با كشته شدن ها، با قطعه قطعه شدن ها، و طرف ديگر مال و ثروت و همه چيز باشد با پايمال شدن حق و حقيقت، كدام طرف را مي گيرند. [40] .

645 - راه حسين راه دل است

هر چيزي را بهاري است و بهار عزاي حسين عصر عاشورا است اسم حسين و قبر حسين موجب شكستن دل است. همين طور ايامي كه به آن حضرت منسوب است سبب حزن دل است. مقصودم از اين جمله اين است كه حالا كه عصر عاشورا شروع مي شود سعي كنيم از اين رحمت واسعه بهره بيشتري ببريم همت خود را بلند داريم و از حضرتش حاجت هاي اخروي باقي بخواهيم درجات كمال را بطلبيم.

راه حسين راه قلب بلكه راه خداست. اگر كسي با دل متوجه حسين شود مصائب و حالاتش را به خصوص در اين ايام متذكر شود به طور حتم دلش ‍ خواهد شكست هر چيزي كه شكست قيمتش كم مي شود مگر قلب كه قيمتش علاوه مي گردد به قسمي كه مي شود قبر حسين يعني جايگاه و تابشگاه نور حسين مي شود ديگر معلوم است كه اين قلب چه اثري دارد. [41] .

646 - پاداش سيدالشهداء در دنيا.

فلسفه تذكر سيدالشهداء از يك جنبه مربوط به ما است كه از يك سرچشمه فيض استفاده مي كنيم، از طرف ديگر تقديري از شهدا و شهادت است، و از طرف ديگر يك فريضه تاريخي و يك وظيفه اجتماعي در برابر اجتماع است.

منفعت فردي عامل تنازع و تضارب و قبض و استخدام اجتماع است، و حس منفعت عمومي و به عبارت ديگر اصول عالي اخلاقي انساني عامل حفظ و تعاون و افاضه و اعانه است. پس اصحاب خير عموم، خدام واقعي اصول و نواميس اجتماعند و از همين جهت است كه اجتماع از آنها تقدير مي كند. [42] .

647 - پيوند خطابه در شيعه با حادثه عاشورا،

خطابه و منبر در كشور ما مولود حادثه عاشورا است. چطور مولود حادثه عاشورا است؟ امام حسين عليه السلام در زمان خودش عليه جرياني قيام كرد و شهيد شد به همان ترتيبي كه مي دانيم. رواياتي هم در زمينه عزاداري براي آن حضرت وارد شده است كه براي يك نفر شيعي مذهب امكان ندارد كه آن روايات را انكار كند. اين از مسلمات مذهب شيعه است. از ناحيه ائمه اطهار عليه السلام توصيه و تاكيد فراوان به احياء سنت عاشورا شده است و به اشخاصي كه شاعر بوده اند بسيار توصيه شده كه در اين موضوع شعر بگوييد و احساسات مردم را تحريك كنيد. نسبت به اشخاصي كه در مجالس اقامه سنت عاشورا شده است و به اشخاصي كه شاعر بوده اند بسيار توصيه شده كه در اين موضوع شعر بگوييد و احساسات مردم را تحريك كنيد. نسبت به اشخاصي كه در مجالس اقامه سنت عاشورا متأثر مي شوند و اشك مي ريزند تقديس رسيده است. احاديث زيادي هست راجع به ثواب گريه بر سيدالشهداء عليه السلام. براي يك نفر شيعه مذهب جاي ترديد نيست كه اين دستور در مذهب ما هست. [43] .

648 - كربلا تنها يك روز نيست!

شما اگر يك تومان در اين راه بدهيد، آن كه ارزش دارد احساسات شماست، نماينده مسلماني شماست، پيوند خودتان را به اين وسيله با حسين بن علي عليه السلام روشن كرده ايد.

عرض كردم: امروز روز پيوند با شهيدان است، اگر بنا شود ما در موقعش كه مي شود از شهيدان بگسليم، ولي بعد هميشه بنشينم و امري را كه نشدني است بگوئيم: السلام عليك يا اباعبدالله! يا ليتنا كنا معك فافوز فوزا عظيما؛اي كاش ما مي بوديم با تو حسين بن علي عليه السلام مي گويد كربلا كه يك روز نيست، هميشه است. [44] .

649 - پيوند روح

اين، فلسفه عاشورا است، نه گناه كردن و بعد به نام حسين بن علي بخشيده شدن! گناه بكنيم بعد در مجلسي شركت بكنيم و بگوييم خوب ديگر گناهانمان بخشيده شد. گناه آن وقت بخشيده مي شود كه روح ما پيوندي بخورد با روح حسين بن علي. اگر پيوند بخورد، گناهان ما قطعا بخشيده مي شود، ولي علامت بخشيده شدنش اين است كه دو مرتبه ديگر دنبال آن گناه نمي رويم. اما اينكه گناه بكنيم، از مجالس حسين بن علي بيرون برويم و دو مرتبه دنبال آن گناهان برويم، نشانه اين است كه روح ما با روح حسين بن علي پيوند نخورده است.

650 - گناه مانع نور حسين است

از جمله چيزهايي كه جلو تابش نور حسيني را مي گيرد، قساوت است. اگر كسي از موجبات قساوت قلب خودداري نكرد تا به حدي كه دلش قسي شد كجا ديگر جاي نور حسين است، نور حسين است، نور حسين با نرمي قلب همراه است.

بزرگترين مورث قساوت گناه است كه نمي گذارد انسان از ايمان و محبتش ‍ بهره ببرد، بلكه اگر بي حيايي و زياده روي كند او را به كفر و الحاد مي كشاند.

بعضي از مكرهات هم قساوت مي آورد مانند خنده زياد به خصوص قهقهه بايد در اين عشر عاشورا عزادار بود، مصيبت ديده را مشاهده كرده ايد، آيا قهقهه مي زند؟

پس بايد جلوي خنده را در اين ايام گرفت. [45] .

651 - تاريكي دل و غفلت

در اصول كافي از حضرت باقر روايتي است مضمونش اين است كه دل ابتدا سفيد است وقتي كه شخصي گناهي كرد، لكه سياهي در او ظاهر مي شود، اگر توبه كرد برطرف مي شود و گر نه موجب زيادتي كدورت و سياهي مي شود به قسمي كه ممكن است تمام قلب را تاريكي بگيرد.

ديگر موعظه در آن اثر نمي كند، آيات قرآن برايش قصه است، مصيبت هاي حسين او را تغيير نمي دهد، پس خودمان را براي عاشورا آماده كنيم تا بشود بهره ببريم، يعني توبه حقيقي از گناهان گذشته بنماييم. (پروردگارا! به حق حسين لغزش هاي ما را بيامرز)

اگر از وقتي كه هلال محرم نمودار شد در شما حزن پيدا شده است؛شما را بشارت باد، از كساني هستيد كه اين روايت درباره تان است:

شيعيان اهل بيت از تتمه طينت ايشانند و به آب ولايت و محبت آل محمد خميره آنان را سرشته اند شاهدش هم همين حزن شما در ايام محزون بودن آل محمد است. هر يك از ائمه ما از هلال محرم ديگر خندان نمي شدند و تا روز عاشورا روز به روز حزنشان بيشتر مي شد. [46] .

652 - عطا به بركت امام حسين (ع)

شيخ شوشتري و ديگران ذكر كرده اند كه: حضرت ابي عبدالله الحسين عليه السلام هر چه داشت در راه خدا داد در مقابل هر چه خدا به او بدهد، به بركت حسين شيعيانش، عزادارانش، دوستان را بيامرزد يا درجات دهد، چيزي نيست و يقين بدانيد كه عطاهايي به بركت آقا خواهد شد كه نه تنها به بيان نمي آيد، بلكه به تصور ما هم نمي گنجد.

بابي انت و امي يا ابا عبدالله.

شيخ مي فرمايد در عوض سختي عطش حسين، خدا چهار اجر برايش قرار داد:

اول: حوض كوثر كه متوسلين به حسين عليه السلام از آب آن سيراب خواهند شد. از هنگام مرگ تا قيام قيامت.

دوم: چشمه حيوان (از ماده حيات است) كه مخصوص گريه كنندگان بر حسين است. آب اين چشمه مخلوط به اشك عزاداران ابي عبدالله است.

سوم: اشك چشم مؤمنين تا روز قيامت است (در اين ايام عاشورا خبر داريد كه چقدر اشك در راه حسين ريخته مي شود و هر ساله همين طور بوده تا قيامت همين است. علاوه بر بشر، ملائكه آسمانها هم بر حسين مي گريند. چنانچه حضرت صادق عليه السلام فرمود كه ملائكه از گريه بر حسين آرام ندارند.)

چهارم: هر وقت مؤمنين آب گوارايي مي نوشند، ياد لب تشنه حسين مي كنند.

حسين عليه السلام حق دارد كه يادش كنند درود بر او بفرستند. اينها اجرهايي است كه ما مي فهميم آنچه كه خدا با او در مقابل تشنگي اش ‍ مي كند در ادراك ما نگنجد.

صلي الله عليك يا ابا عبدالله الحسين [47] .

653 - سليمان اعمش و زيارت حسين (ع)

سليمان اعمش مردي مورد وثوق همه، حتي سني ها او را قبول دارند. مكرر شنيده ايد فقط يادآوري است همسايه اش منكر زيارت حسين بود و آن را بدعت مي دانست شب جمعه گريه كنان خودش را به قبر امام حسين عليه السلام رساند پس از اينكه از او علتش را مي پرسند: مي گويد: شبي در خواب ديدم محشر بپا شده، در آن سختي هاي فوق العاده؛زهرا عليه السلام شفاعت مي كند و از هودج بي بي ورقه هايي صادر مي شود امان من النار الزوار الحسين (ع) في ليله الجلمه...؛ [48] نجات از آتش است براي زائرين قبر حسين عليه السلام در شب جمعه

654 - تأثير نهاد منبر

تأثير نهاد منبر در جامعه ما، هنوز يك تأثير بررسي نشده است. شما به جامعه ما نگاه كنيد، ببينيد جايي كه منبري به نام ابي عبدالله

عليه السلام نباشد، كجاست؟ از شهرهاي بزرگ و مراكز پرجمعيت، تا دوردست ها، روستاها، حتي روستاي هاي كوچك و دور افتاده، دانشگاه ها، ميان دانشمندان، انجمن هاي تحصيل كردگان علوم جديد، تا مردم دور از علوم و معارف جاري زمان در اقصا نقاط كشور، در كجا منبر ابي عبدالله عليه السلام نيست، كه گوينده اي در موقعي از مواقع بر آن منبر نمي رود و سخني نمي گويد؟ پس، كل جامعه ما به عنوان يك مجموعه با تفكر و عقيده شيعي، زير چتر امام حسين عليه السلام است. البته مخصوص ‍ شيعيان هم نيست در نقاط گوناگون از عالم، غير شيعه، بلكه غير مسلمين هم به نحوي از انحاء از اين بساط بهره اي مي برند.

در طول قرن ها و در اين چند قرن اخير، در مجموع كشور ما، اين بينش و اين تذكر راجع به دين، به نام و مناسبت حسين بن علي عليه السلام وجود داشته است و در سطحي مردم را متذكر به دين نگهداشته است اين كانال كشي وسيع، در انقلاب به كار آمد از اين كانال كشي منظم در سطح كشور، تفكر انقلابي ما كه مستند به حادثه عاشورا هم بود، در همه جا گسترش پيدا كرد و مردم را وارد ميدان نمود. اگر در اين خصوص، كشور ما را با كشورهاي ديگر اسلامي مقايسه كنيد، در آن جايي كه نام حسين عليه السلام وجود ندارند، فرق بين اين دو را مشاهده خواهيد كرد، اين مؤثر در بافت اجتماعي و ديني و فكري ماست. اين مجموعه و اين نهاد، در گذشته مؤثر بود؛اما تحت يك ضابطه و قانون و قاعده نبود؛علاوه بر اين افكار ديني، ميدان عرضه شدن و مطرح شدن نداشت. در اين رسانه جمعي صوتي و تصويري كشور، تنها در ايام عاشورا، سطح نازلي از اين مسائل را در شكل يك سينه زني و از اين قبيل، به مردم نشان مي داد. وقتي هم كه انسان گوش ‍ مي كرد غالبا انحرافي بود؛. [49] .