نهضت حسيني، نهضتي است عرفاني، خلوص الي الله، فقط و فقط حسين است و خداي خودش، گويي چيز ديگري در كار نيست. اما از يك زاويه ديگر كه نگاه مي كنيم (از ديدي كه دعبل و كميت اسدي و امثال اينها نگريسته اند). مرد پرخاشگري را مي بينيم كه در مقابل دستگاه جبار قيام كرده است و به هيچ نحو نمي شود او را تسليم كرد. گويي از دهانش آتش ‍ مي بارد و همه اش دم از عزت و شرافت و آزاري مي زند: لا والله لا اعطيكم بيدي اعطاء الذليل و لا افر فرار العبيد؛ من هرگز دست ذلت به شما نمي دهم و مانند بردگان فرار نمي كنم. محال است، هيهات منا الذله، الموت اولي من ركوب العار، لا اري سعاده والحيواه مع الظالمين الا برما.

هر كدام را در يك جا گفته است. اينها را كه آدم نگاه مي كند، مي بيند حماسه است و شجاعت، و به تعبير اعراب ابا، يعني عصيان و امتناع و زير بار نرفتن است. عرب آن مردي را كه حاضر نيستند. زيرا باز ظلم و زور بروند ابات مي گويد، يعني مردي كه به هيچ وجه زير مار زور نمي روند.

ابن ابي الحديد يكعالم سني است، مي گويد: حسين بن علي عليه السلام سيد ابات است. سالار كساني كه زير بار زور نرفتند حسين بن علي است. از اين ديد كه نگاه مي كنيم، همه اش حماسه و پرخاشگري و اعتراض و انتقاد مي بينيم. از ديد ديگري نگاه مي كنيم، يك مقام ديگر، در يك كرسي ديگر، يك خير خواه، يك واعظ، يك اندرز گو را مي بينيم كه حتي از سرنوشت شوم دشمنان خودش ناراحت است كه اينها چرا بايد به جهنم بروند، چرا اين قدر بدبختند؟! [1] .