ايام عاشورا ايام حزن و اندوه ائمه ي طاهرين ما بوده و شايسته باشد دوستان و پيروان ايشان اداي اين عمل به آداب وارده ي شرعيه نمايند؛ چنان كه در حديث مذكور شد كه حضرت كاظم (ع) بعد از هلال محرم، خندان ديده نمي شد و روز به روز آثار حزن و اندوه در جبهه ي مباركش افزون مي شد. و در خبري وارد شده كه هر روز كه حضرت صادق (ع) اسم حسين را مي شنيد تا شام ديگر تبسم نمي كرد. و در بعض روايات «البسوا اثواب الأحزان» [1] وارد شده. پس پوشيدن جامه هاي سياه و ترك خضاب مرغوب است و منافات يا كراهت در غير آن موضع ندارد. و فتواي بعضي به كراهت نماز در لباس سياه حتي في مصاب الحسين، از بابت تجمد [2] بر ظواهر و ضعيف المأخذ است. و در كتاب محاسن برقي و وسائل حر عاملي (ره) روايت شده كه زنان بني هاشم بعد از واقعه ي كربلا سياه پوشيدند و پلاس در تن خود نمودند و سيد العابدين (ع) براي آنها طعام ماتم فرستاد. و شيخ طوسي - قدس سره القدوسي - [3] در كتاب «تهذيب» روايت از امام صادق (ع) نموده كه فرمود: «و لقد شققن الجيوب و لطمن الخدود الفاطميات علي الحسين بن علي (ع)، و علي مثله تشق الجيوب و تلطم الخدود»؛ يعني فاطميات گريبان چاك زدند و سيلي بر روهاي خود زدند در شهادت حسين (ع)، و بر مانند حسين سزاوار است اين دو كار.

و شيخ فقيه نبيه [4] صاحب «كشف الغطاء» - طاب ثراه - فتوا داده به جواز لطم [5] و شق جيب [6] بلكه خراشيدن روي و سينه را در مصاب [7] سيدالشهداء (ع) و بيرون است از حرمت اين


اعمال در ساير مصايب. و از اين كلام نمايد كه خراشيدن و مجروح كردن رو و سينه را نيز تجويز مي نمايد. و در هر حال سينه زدن قدر يقيني است كه مستحب است؛ اما خراشيدن يا زخم كردن پيشاني مشكل است، خصوص در صورت خوف ضرر. و اما ساير امور كه متعارف در بلاد شيعه است در ايام عاشورا حتي مثل تجسم بعضي وقايع، داخل در عنوان ابكاء [8] و ابكاء [9] و تعظيم شعائر الله است، به شرط آن كه محرمات شرعيه مانند نواختن ساز و تغنيات [10] و پوشيدن لباس زنانه و غير اينها در ميان نباشد، و الله الموفق.