اگر چه قبر حقيقي سيدالشهدا (ع) در دلها و قلبهاست كه بناي آن از دوران كودكي در سرزمين دل شيعيان و عاشقانش گذارده شد؛ اما مرقد شريف آن حضرت همواره از آثار و بركات متعددي برخوردار بوده است.

ضريح مقدس و حرم مطهر امام حسين (ع) يادگاري از جان نثاري و فداكاري او و يارانش در راه خدا مي باشد. مرقدي كه جاي عترت آدميان براي ابد و دوام خواهد بود، و سزاوار است كه اين بارگاه شريف و غم انگيز و شور آفرين، همواره زيارتگاه مردم جهان شده و انسانها، فداكاري و عشق و صفا را از خفتگان اين مرقدهاي شريف، سرمشق گيرند.

حرم حسين كعبه دلهاست. و اين كعبه طوافگاه زائران و قبله اميدواران و دارالشفاي دردمندان و پناهگاه توبه كنندگان و گنهكاران است.

آري، عاشقان كويش و دلباختگان رويش، پروانه وار خود را در اطراف ضريح مطهرش گردانيده و به آتش عشق و محبت او، پر و بال خويش را مي سوزانند و اشك شوق و اشتياق بر چهره و رخسار مي افشانند، و بر مظلومي و مصيبتهاي او و خاندانش ناله سر مي دهند براستي «اين چه شمعي است كه جانها همه پروانه اوست».



برگرد حريم تو، كه دست طلب ماست

چون دامن شمعي است، كه پروانه بگيرد



فضل و شرافت كربلا و مرقد مطهر سيدالشهدا (ع) چنان است كه امام صادق (ع) فرمود: «قبر ابي عبدالله الحسين (ع) از آن روزي كه در آنجا دفن شد، باغي از باغهاي بهشتي است» [1] .

با ذكر اين مختصر، شايسته است جهت آگاهي و آشنايي با چگونگي حرم و مرقد شريف امام حسين (ع) و تحولات عمارت شريف، مطالبي به طور اجمال ذكر گردد.

محل دفن آن حضرت كه همان گودال قتلگاه است، اكنون داراي سقفي است كه روي آن صندوق مبارك نهاده شده و روي صندوق، ضريح در ميان روضه منوره، و روضه نيز در بين مسجد (مسجد بالا سر و مسجد پشت سر) و در طرف پايين پا در زاويه روضه قبور شهدا مي باشد اين مجموعه هم اكنون حرم امام حسين (ع) را تشكيل مي دهد، و حرم نيز ميان رواق و رواق در وسط صحن و صحن محور آباداني زمين كربلا بوده و مي باشد.

ضريح مقدس در وسط واقع است و از نقره خالص ساخته شده كه در پيش روي آن با طلا و به خط نسخ نوشته شده: «ولا تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله امواتا بل احياء عند ربهم يرزقون»، و در بالاي سر، «آيه نور» نوشته شده است.

صحن مطهر حسين (ع) داراي هفت باب است كه عبارتنداز: 1- باب قبله كه ساعتي بر فراز آن نصب است، 2- باب قاضي الحاجات 3- باب زينبيه كه در حدود تل زينبيه قرار دارد 4- باب سلطاني 5- باب بازار بزازها 6- باب سدره كه در شمال صحن بوده و به بازار و اطراف راه دارد 7- باب صافي كه به درب بين الحرمين نيز معروف است.

از اخبار چنين بر مي آيد كه بارگاه حسيني هفت مرتبه - به غير از عمارت موجود - بنا نهاده شده است.

عمارت اول: بارگاه سيدالشهدا (ع) پس از ساختن قبر شريف آن حضرت براي اولين بار در دوران بني اميه بنا گرديد، اخبار و روايات بسياري آمده كه در زمان بني اميه سقفي بر روي مزار امام و مسجدي (ظاهراً توسط بني اسد) نزديك آن ساخته شد و تا زمان هارون الرشيد (سال 193) همچنان باقي بود.

عمارت دوم: بعد از تخريب مرقد شريف، توسط هارون، در زمان مأمون خليفه عباسي، عمارت دوم بنا شد، و تا سال 232 باقي بود.

اما از آن سال تا سال 247 متوكل چهار بار امر به خرابي و انهدام قبر كرد، و اوقاف حاير مبارك را برد و ذخاير آن را تاراج كرد.

عمارت سوم: سومين بار مرقد مطهر امام به دست «منتصر» تجديد بنا شد، و تا سال 273 باقي بود.

عمارت چهارم: تجديد بناي مرقد امام براي چهارمين بار به دست محمد بن زيد بن حسن بن محمد بن اسماعيل بن زيد بن علي بن الحسين بن علي بن ابيطالب، ملقب به «داعي صغير» پادشاه طبرستان انجام گرفت.

عمارت پنجم: بناي عضد الدوله ديلمي بود، كه در سال 369 بنا شد، و در زمان او بود كه رواقي به دست عمران بن شاهين معروف به «رواق عمران» در حاير حسين ساخته شد.

عمارت ششم: ششمين بار بارگاه حسين به دست حسن بن مفضل بن سهلان ابومحمد رامهرمزي، وزير سلطان الدوله ديلمي نوسازي شد.

عمارت هفتم: عمارت موجود است كه در سال 767 بعد از سرنگوني دولت آل بويه به سال 310 به دستور سلطان اويس ايلخاني ساخته شد، و در سال 786 فرزندش احمد بن اويس در تكميل آن كوشيد و تاريخ آن در بالاي محراب و نزديك سر شريف آن حضرت نگاشته شده است. [2] .

و اما آثار و بركات مرقد شريف و حرم مطهر سيدالشهدا (ع) عبارتنداز: