عزم مبدأ آغاز كار است و با آن، قصد و نيت انسان به عينيت و فعليت مي رسد. [1] برخي از بزرگان اهل معنا عزم را جوهره انسانيت و ميزان امتياز انسان دانسته اند:«تفاوت درجات انسان به تفاوت درجات عزم اوست» [2] اراده نيز جايگاه بلندي در ميان كمالات انسان دارد و از اصول اساسي و قواعدي بنيادين تقرب و سلوك الهي شمرده مي شود [3] و يكي از مراتب اراده آن است كه انسان تحت تأثير هيچ نوع فشار اجتماعي قرار نگرفته و برداشت هاي ناصواب ديگران او را تحت تأثير قرار ندهد و براساس علم و معرفت، عزم و اراده پولادين مسير درستي را كه برگزيده با قاطعيت تا آخر برود. [4] .

هر كدام از دو صفت ياد شده كه كرامت و كمال انساني در آن متبلور مي شود به زيباترين و كامل ترين وجه در جريان كربلا و در نحوه عمل كرد سالار شهيدان و يارانش تجلي كرد؛ به عنوان نمونه وقتي امام حسين عليه السلام از مدينه عازم سفر شد برخي


آمدند و از سر دل سوزي و محبت به حضرت پيشنهاد كردند، بلاد يمن يا جاي ديگري را مدتي براي زندگي برگزيند و يا صحرانشيني را انتخاب نمايد تا اوضاع سياسي نظام اموي شايد به گونه اي تغيير كند، حضرت در پاسخ با عزم و اراده آهنين فرمود:

«والله لو لم يكن في الدنيا ملجا و لا مأوي لما بايعت يزيد ابدا، و انا عازم علي الخروج الي مكة...» [5] ؛ به خدا سوگند اگر در دنيا هيچ پناه گاهي براي من وجود نداشته باشد باز هم با نظام يزيدي سازش نمي كنم و من هم اكنون عازم رفتن به سوي مكه هستم.

اين عزم و اراده از آغاز تا انجام قيام حسيني از سوي خود امام و يارانش به زيباترين وجه در صحنه هاي مختلف جلوه هاي عيني شگفت انگيز داشته است.