بديهي است كه هدف اصلي و اساسي در اجراي مراسم مذهبي، قرب به خدا و اميد به اجر و پاداش الهي است، بر اين اساس مراسم عزاداري و گريه بر مظلوميت سالار شهيدان پيش از هر چيز ديگر براي تقرب به خدا و ثواب آن است، چون طبق اعتقاد مذهبي، كه در روايات آمده، گريه و عزاداري بر امام حسين عليه السلام يكي از بهترين اعمال صالح است كه داراي پاداش فراواني است؛ مثلا امام رضا عليه السلام فرمود:

من تذكر مصابنا و بكي لما ارتكب منا كان معنا في درجتنا يوم القيامة و من ذكر بمصابنا فبكي و ابكي لم تبك عينه يوم تبكي العيون، و من جلس مجلسنا يحيا فيه امرنا لم يمت قلبه يوم تموت القلوب. [1] .


در اين باره بعضي از بزرگان ژرف انديش گفته اند:

ذكر مناقب و فضايل آل طه و يس و تألم و اندوه در مصايب آنان از يك سو موجب تقرب به خداست، زيرا ارتباط عقلي و عاطفي با آن ذوات نوري مايه ي بهره وري از معارف قرآن و استفاده از سنت معصومان مي گردد و سبب تحكيم پيوند با خليفه خدا مي شود، عزاداري سيد شهيدان و سالار مظلومان حضرت اباعبدالله الحسين عليه السلام كه به اعتراف دوست و دشمن هر ساله بر شكوه و عظمت آن افزوده مي شود، نمونه ي برجسته ي اين ماجرا است. [2] .

يكي از لطايف عرفاني در اين باره تشابه عزاداري و روزه داري است. يعني همان گونه كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله درباره روزه داران ماه مبارك رمضان فرمود:

ايها الناس انه قد اقبل اليكم شهر الله... انفسكم فيه تسبيح و نومكم فيه عبادة. [3] .

حضرت امام صادق عليه السلام نيز درباره عزاداران حسيني فرمود:

نفس المهموم لظلمنا تسبيح و همه لنا عبادة، ثم قال عليه السلام يجب ان يكتب هذا الحديث بالذهب. [4] .

در اين حديث نوراني درباره آثار عزاداري همان حقيقتي گفته شده كه درباره اثر روزه ماه رمضان مطرح شده است. يعني اگر نفس كشيدن شخصي روزه دار تسبيح و خواب آن عبادت محسوب مي شود، نفس كشيدن عزاداران نيز تسبيح و اندوه آنها عبادت شمرده مي شود. و اين جريان حكايت از تأثير عميق معنوي و عرفاني عزاداري براي امام مظلومان بر روح و جان آدمي دارد. زيباتر اين كه هر گاه اين دو


حديث نوراني در كنار هم قرار گيرند اين نكته به روشني به دست مي آيد كه تأثر و بركت معنوي عزاداري براي اهل بيت پيامبر درست شبيه آثار و بركات ماه مبارك رمضان است. چه اين كه انسان اگر با روزه گرفتن از خوردن و نوشيدن و ساير امور حيواني خودداري مي كند در واقع از اين رهگذر نوعي شباهت به فرشتگان مي يابد، هم چنين از طريق برپايي عزاداري امام حسين عليه السلام نيز شباهتي به فرشتگان پيدا مي كند كه مأموراند همواره و تا روز قيامت براي امام حسين عليه السلام عزاداري كنند و در سوگ جان كاه آن حضرت مشغول ناله و عزاداري باشند. [5] .

پس بدين ترتيب آثار معنوي و عرفاني بسيار متعدد و دل انگيزي براي عزاداري سالار شهيدان وجود دارد، و آن چه بازگو شد تنها نمونه هايي از آن حقايق است.