از بررسي تاريخ و شواهدي كه از سخنان ياران امام حسين عليه السلام هنگام پيوستن به آن حضرت و شعارهايي كه در ميدان رزم داده اند و مانند آن به خوبي معلوم مي شود كه جريان بصيرت و معرفت و آگاهي از عواقب كار براي آنان به نحوي وجود داشته و آنها نيز مي دانسته اند كه سرانجام اين قيام و شهادت در راه خدا و پيروزي در آن به معناي پيروزي هدف(زنده نگاه داشتن اسلام) است. اين آگاهي و بصيرت اولا: از طرف امام حسين عليه السلام به همه آنها داده مي شد. ثانياً: خود آنها افرادي بودند كه بسياري از حقايق را براساس تجربه تحليل و بصيرت عرفاني درك مي كردند و مصداق بارز اين كلام امير مؤمنان عليه السلام بودند كه در وصف ياران مهدي گفته است:«حملوا بصائرهم علي أسيفاهم». [1] بديهي است كه همه آنها از اين نظر گرچه در يك سطح نبوده اند، اما


به طور كامل شمع بصيرت در جان همه آنها به نحوي روشن بوده است. در اين جا به صورت نمادين، پرتوي از بصيرت و معرفت آنان در دو محور اشاره مي شود: