سليم بن قيس در ادامه ي گزارش پيشين خود مي گويد: دو سال پيش از مرگ معاويه، حسين بن علي - عليه السلام - به حج رفت و عبدالله بن جعفر و عبدالله بن عباس هم با وي بودند.

حسين بن علي - عليه السلام - بني هاشم را گرد آورد، از مرد و زن، و موالي و پيروانشان، چه آنها كه حج گزارده بودند و چه آنها كه نگزارده؛ و نيز كساني كه انصار را كه او و خاندانش را مي شناختند.

هيچيك از اصحاب پيامبر خدا - صلي الله عليه و آله و سلم - فرزندانشان،


تابعان، و نيز انصار كه به صلاح و عبادت پيشگي معروف بودند، در اين جمع از قلم نيفتاده بود.

بدين منوال، بيش از هزار مرد در «مني» نزد حسين - عليه السلام - گرد آمدند. [1] اين گردهمآئي عظيم «مني» ر مي توان، از دو سويه، يك برخورد سياسي مهم تلقي كرد:

1. اين اجتماع، يك گردهمائي و خيزش بزرگ بود كه شمار زيادي از نامداران و شخصيتهاي برجسته و معروف ميان امت را گرد هم مي آورد؛ به طوري كه بي اعتنائي به اثر آن و منع مردم از پرس و جو درباره ي آن، شدني نبود.

2. اين اجتماع، بزرگترين «مجلس» دربرگيرنده ي صاحبنظران امت و شخصيتهاي داراي حق اظهارنظر و قانونگذاري بود، يعني نخبگان پيشرو از اهل حل و عقد، و نمايندگان همه ي گروههاي فعال جامعه ي اسلامي: علويان، صحابه (اعم از مهاجران و انصار)، تابعان، و نيز زنان، و فرزندان، و موالي. چنان كه به سبب وجود نمايندگان همه ي طبقات ملت مسلمان، مي توان اين گردهمآئي را يك «همه پرسي مردمي فراگير» شمرد.

درايت و كياست به كار بسته شده در انتخاب زمان و مكان برگزاري اين گردهمآئي بزرگ هم، ناگفته پيداست:

سرزمين «مني»، گشاده و فراخ است، و بخشي است از حرم كه مي تواند چنين اجتماع عظيمي را يكجا در خود و در ميان همه ي كساني كه بدانسو رهسپارند، چه حاجياني كه اداي واجب مي كنند و چه آنان كه به كارهاي ديگر مي پردازند، بگنجاند؛ چنين اجتماع عظيم و توجه برانگيزي در اين سرزمين باز، از هيچيك از حاضران پوشيده نمي ماند و بدين وسيله خبر آن پراكنده مي شود و پشت درهاي بسته و بين ديوارهاي مكاني ويژه، محصور نمي گردد.

اين اجتماع بناگزير بايد در زمان حضور در مني، يعني روز عيد اكبر، عيد قربان، دهم ذي الحجه و پس از آن، صورت پذيرد؛ چون همه ي حاجيان و كارگزاران و


همراهانشان بايد براي اداي مناسك يا وظائفي كه در قبال حجاج برعهده دارند،، در سرزمين مني حاضر باشند.

انتخاب چنين زمان و مكاني، با توجه به چگونگي اشخاص انتخاب شده براي شركت در اين اجتماع، بروشني نشانگر تدبير و اهتمام بليغي است كه امام در اين برخورد اتخاذ فرموده است.

اما درونمايه ي آن سخنراني تاريخي كه امام حسين - عليه السلام - ايراد فرمود، اينست كه با هم مي خوانيم [2] .