عزت نفس امروزه يكي از مفاهيم مهم روانشناسي و از ويژگي هاي شخصيت سالم است . روان شناسان به دنبال آن اند تا عوامل مؤثر بر عزت نفس را بشناسند و عوامل را كه باعث از دست دادن عزت نفس مي شوند، كشف نمايند.

بر اساس يافته هاي روان شناسان افراد عزتمدار احساس توانمندي ، ارزشمندي ،استقلال ، سلامتي و فايده مندي مي كنند. آنها اهل تلاش و پشتكارند و به خود اتكا دارند و كمتر تحت تأثير عوامل محيطي قرار مي گيرند. عدم احساس عزت نفس ، سبب حقارت ، احساس ترس ، بي ارادگي ، وحشت از شكست ، احساس زبوني ، احساس نااميدي ،ذلت پذيري و عدم شجاعت مي شود.

برخي از روانشناسان عزت نفس پايين را نتيجه اختلال هاي دوران كودكي ازجمله كمبود توجه ، بيش فعالي ، اختلال يادگيري و تحقير مي دانند. از اين منظر خانواده نقش ويژه در عزت نفس افراد دارد. احساس عزت مندي و كرامت ، لازمه شخصيت سالم است و در تعادل رواني ، اخلاقي ، اجتماعي ، سياسي و فرهنگي بسيار مؤثر است .

عزت نفس ، نگهبان فضيلت هاي شايسته و عامل محرك انسان به سوي كسب فضيلت هاي بايسته است . انسان هايي كه داراي «من آرماني » بالا هستند، مي خواهند به درجه اي برسند كه شايستگي آن را دارند. من آرماني محرك انسان براي تحول و تغييرات اساسي است .

انساني مي تواند عزت نفس داشته باشد و به سوي من ِ آرماني خود گام بردارد كه ارزيابي مثبت و مفيدي از خود داشته باشد. در معارف اسلامي معيار ارزشيابي انسان از خود آنست كه او به اين واقعيت توجه كند كه انسان «خليفه خدا و عالم اكبر است .» چنانكه مولاي متقيان مي فرمايد:

اتز عم انك جرم صغيرو فيك انطوي العالم الاكبر بنابراين انسان نبايد خود را موجودي كوچك و حقير بداند، بلكه او عالم اكبر است و دروجود او دنيايي عظيم نهفته است . انساني كه قدر و منزلت خود را در جهان هستي درك نمايد، گوهر وجود خود را ارزان نمي فروشد و تسليم شهوات نمي شود و از ظرفيت هاي وجودي خود بطور كامل استفاده مي كند. حسين بن علي (ع) تربيت يافته شخصيت هاي سالم چون پيامبر اكرم (ص) و علي مرتضي (ع) و فاطمه زهرا (س ) است . عزت كرامت ،حميت ، غيرت ، شجاعت و... از مختصات اهل بيت است .

او در خانواده اي پرورش يافته است كه معدن عزت مداري است . براين اساس است كه خفت و ذلت را نمي پذيرد و با ظالمان بيعت نمي كند و تن به ذلت نمي دهد و شجاعانه به استقبال مرگ مي رود و شهادت را كرامت مي داند و پيشنهاد زندگي مرفه و اعتبارات ظاهري را به قيمت سازش با يزيد نمي پذيرد، چرا كه اين خلاف سنت و رويه پيامبر و اهل بيت است .