اين كه امام حسين (ع) اساس نهضت خود را امر به معروف و نهي از منكر قرار داد،نشان دهنده اين مطلب است كه امر به معروف و نهي از منكر تا چه اندازه در اصلاح ،بيداري ، روشنگري ، سلامت و بهداشت روحي و رواني و فيزيكي ، جامعه اسلامي نقش و اهميّت دارد.

اهميت امر به معروف و نهي از منكر از نظر قرآن تا آن حد است كه مسلمانان را بهترين امت مي داند، چون امر به معروف و نهي از منكر مي كنند:

(كُنتم خير امة اخرجت للناس ، تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر)؛ شما مسلمانان بهترين امت هستيد كه به نفع بشريت ظهور كرده ايد كه امر به معروف و نهي ازمنكر مي كنيد.»

و قرآن امت هاي پيشين را نكوهش مي كند كه چرا امر به معروف و نهي از منكر نكردند:

(فلولا كان من القرون من قبلكم اولوا بقية ينهون عن الفساد في الارض الّا قليلاً ممن انجينا منهم و اتّبع الذين ظلموا و ما اُترفوا فيه و كانوا مُجرمين و ما كان ربّك ليُهلِك َ القُري بظلم و اهلها مُصلحون ).

پس چرا در ميان امت هاي پيشين از شما مردمي دين دار پيدا نشدند كه از فساد در زمين جلوگيري كنند، جز دسته اي اندك كه ما نجاتشان داديم و ستمگران نعمت ها و رفاهي را كه بديشان داده بوديم در راه فساد به كار گرفتند و گناه كار بودند و خدا هيچ قومي و اهل دياري را در صورتي كه نيكوكار و مصلح باشند، هلاك نمي كند».

بنابراين امام حسين (ع) در انگيزه قيامش ، انگشت روي اساسي ترين اصلي گذاشت كه تداوم آن ضامن بقاي اجتماع اسلامي بود و در راه زنده ماندن همين اصل حماسه خونين كربلا را آفريد.

در كلمات كوتاهي كه از امام حسين (ع) باقي مانده و در آن هدف و انگيزه هاي قيام و حماسه عاشورا بيان كرده ، تأكيد روي همين اصل و زنده كردن سيره جدش رسول الله (ص) دارد و از پاسخ به دعوت مردم كوفه ، هيچ سخني به ميان نياورده و در ادامه همان وصيت نامه آمده است : «اُريد أن آمر بالمعروف و انهي عن المنكر.»

بدين ترتيب امر به معروف و نهي از منكر، يكي از اساسي ترين انگيزه هاي حماسه حسيني به شمار مي رود؛ به خصوص در دوره اي كه سنت و فرهنگ امر به معروف و نهي از منكر از ميان رفته و در جامعه اسلامي ، افراد ناشايست تسلط يافته اند.

جهان اسلام ، حاكمي مانند يزيد را تاكنون تجربه نكرده بود، او در حقيقت تاوان بي تفاوتي و تساهل و تسامح امت اسلامي در برابر امر به معروف و نهي از منكر بود و چه زيبا گفته است رسول اكرم (ص):«لتأمُرن بالمعروف و لتنهُن ّ عن المنكراً و يُسلّطُن ّ اللّه عليكم شراركم . فيدعواخياركم فلا يستجاب لهم ؛ امر به معروف و نهي از منكر كنيد وگرنه بدان شما، بر شما مسلط مي شوند و وقتي خوبان شما، شما را مي خوانند به آنها جوابي داده نمي شود».

اينك كه تنها امام حسين (ع) امر به معروف و نهي از منكر را فرياد مي كند، بدان (طاغوت ) فرصت را از مردم گرفته اند، تا خوبان خود را انتخاب كنند. به همين دليل است كه در آن زمان هم فرياد حسين بن علي (ع) ناشناخته ماند و هم قيامش . چنان كه علي (ع) نيز در زمان خودش ناشناخته ماند و فقط چاه بود كه صدايش را مي شنيد: «غداًترون ايّامي و يُكشف لكم عن سرايري ؛ [امروز مرا نمي شناسيد] فردا روزي خواهد آمد كه مرا خواهيد شناخت ».