اساساً، عزّت از مهم ترين ارزش هاي اخلاقي به شمار مي آيد و شماري از صفات عاليه ديگر از اين صفت معنوي (عزّت نفس ) سرچشمه مي گيرند.

«كربلاي حسيني »، جلوه گاه مكارم اخلاق و ارزش هاي معنوي است كه بيش از هر چيز ديگر جلوه غلبه نفس انسان ها چبر پستي ها و پليدي هاست ؛ يعني ، غلبه نفس انساني بر دشمن دروني و خواهش هاي نفساني ، شكست ناپذيري در مقابل وسوسه هاي شيطاني . مظاهر مادي ، و دل بستگي دنيوي ، هواهاي نفساني ، خوف و طمع هاي بشري و كرامت انساني بر سر راه عزت ، مانع ايجاد مي كنند.

اگر كسي در اين ميدان (جهاد اكبر) پيروز شد، و مقهور عوامل مادّي نشد، درعرصه جهاد اصغر هرگز مغلوب دشمن نمي شوند، زيرا عزّت نفس اين ها، بر تمام پستي ها، چيره گشته است .

حضرت آية الله خامنه اي فرمودند:

«بُعد ديگر نهضت حسين بن علي تجسم معنويت و اخلاق است ... در اين نهضت ، يك عرصه ديگري هم براي مبارزه وجود دارد و آن نفس انسان ها چو درون و باطن انسان هاست . آن جايي كه ضعف ها و طمع هاي بشري ، حقارت ها، شهوت ها و هواهاي نفساني در وجود انسان ، او را از برداشتن گام هاي بلند باز مي دارد، آن جا هم يك صحنه جنگ است ، آن هم جنگي بسيار دشوارتر.»

اين نگرش به حيات ، ويژه عزت مندان است ، اگر عزّت نفس حسين (ع) نبود، هرگز نمي توانست در دو راهي «ماندن همراه با ذلّت » و «رفتن با عزت »، «راه عزت » را پيش گيرد و زير بار بيعت نرود: «لا والله لا اُعطيهم بيدَي إعطاءَ الذليل و لاافر فرار العبيد؛ نه به خدا قسم ! نه همچون ذليلان دست بيعت به آنان مي دهم و نه مانند بردگان از صحنه جنگ فرار خواهم كرد.».

«حسينيان » كساني هستند كه در «جبهه دروني » و نه در «جبهه بروني »، اسير خواسته هاي دشمن نمي شوند.

آنان كه پشت سر حسين راه افتادند، از تمام لذت ها و جلوه هاي دنيوي دست كشيده بودند. با آن كه مي دانستند به ظاهر پيروز نمي شوند و به هيچ جاي گاه دنيوي نائل نمي گردند، ولي توانستند بر همه اين موانع ، فائق آيند و درس عزّت و سربلندي را براي تمامي انسان ها به ارمغان گذاشتند، زيرا آنان از عزّت نفس برخوردار بودند و هر آن كه از عزّت معنوي برخوردار باشد، تن به ذلت نمي دهد و زير بار منت فرومايگان نمي رود. و سلطه باطل را بر نمي پذيرد.



از آستان همّت است بدور

و اندر كنام غيرت ما نيستش ورود



بر ما گمان بردگي زور برده اند

اي مرگ ! همتي كه نخواهيم اين قيود



استاد شهيد مطهري مي گويد:

«جمله امام حسين (ع) كه از پيغمبر اكرم (ص) روايت كرده است : «إن ّ الله يُحب ُّ مَعالي الامور و يُبعض سَفْسافها» مي رساند كه روح امام با امور پست جسمي سر و كارندارد، سروكارش با معاني عالي و بلند است .»

معناي غلبه معنويت اخلاق و عظمت روحاني اين است . آري ، اگر روح انسان ،بزرگ و بزرگوار شد و دنبال «معالي الامور» بود، به نام ، آب ، خاك ، پُست ، مقام ، به زَر و زيور و... دل نمي بندد و تا فراسوي آسمان ها پر مي كشد و تن به پستي و دنائت ، هرگز نمي دهد،و اين معاني در صحراي نينوا و در روز عاشورا تجسّم عيني يافت .

ابعاد ديگري هم وجود دارد كه مجال فراهم نشد.