اصلاح ؛ يعني سامان بخشيدن . در قرآن كريم واژه هاي اصلاح ، مصلح ، مصلحون و مشتقات آن بارها به كار رفته است و انسان هايي كه در انديشة اصلاح جامعه و درصدد سامان دادن كار مردم هستند، ستايش شده اند.

واژه هاي فساد، افساد و مفسدان در مقابل اصلاح بارها مطرح شده و از زورمداران ، زراندوزان و طاغوتيان به عنوان مفسد و فساد گران ياد شده و تعبيرهاي بسيار كوبنده ونكوهش كننده اي نسبت به آنها به كار گرفته شده است .

قرآن كريم ، رسالت بزرگ همة پيامبران و اولياي الهي را اصلاح در زندگي مادي ومعنوي انسان ها معرفي مي كند و رسولان حق را مصلح مي نامد.

شعيب پيامبر(ص) هدف رسالت و مأموريت اصلي خود را اصلاح امور مردم معرفي مي كند و مي گويد:

(اِن ْ اريد الاّ الاْصْلاح مَا اسْتَطَعْت و ما توفيقي اِلاّ بالله عليه توكلت و اليه اُنيب )؛ من هيچ انگيزه اي جز اصلاح امر شما ندارم و از خدا توفيق مي طلبم و بر او توكل كرده و به درگاه او پناه مي برم ».

او از ابتداي فعاليت خويش ، به سامان بخشي و نيكوسازي معيشت دنيايي و رفع فساد و تباهي در روابط اقتصادي آنان مي پردازد و با دعوت و ترغيب فراوان ، آنان را به تبعيت از مقررات و دستورالعمل هاي ديني به منظور اصلاح همه شئون مادي و معنوي حيات دنيايي دعوت مي كند.

از ديدگاه قرآن ، رسالت اصلي دين ، اصلاح فكر و عقل بشر است و پايداري و ابقاي جوامع ، در گرو اصلاح طلبي و اصلاح گرايي است . و سرانجام ِ نيكو و پاداش نيك نيز از آن اصلاح گران است .

از ديدگاه قرآن ، اصلاح بشر تنها در پرتو اجراي قوانين كتاب آسماني و دين خدا، امكان پذير است . تعاليم قرآني به ما مي آموزد كه علاوه بر پيامبران و پيشوايان دين واولياي الهي ، همه كساني كه به كتاب آسماني و قوانين و احكام الهي تمسك جويند، راه تقوا و عفاف را بپويند، در برابر پروردگار سر تسليم فرود آورند و قادر به اصلاح امور مردم باشند؛ جزء مصلحان هستند.

در قرآن به همان اندازه كه از حركت هاي اصلاحي دفاع مي شود، به حركت هاي ضد اصلاحي حمله مي گردد، هر چند رهبران آن به ظاهر مدعي اصلاح طلبي باشند؛ به عنوان مثال ، ادعاي اصلاح طلبي منافقان به شدت تخطئه شده است :

(و اِذا قيل لَهُم لاتُفْسِدوُا فِي الارض قالوا انما نحن مصلحون الا انهم هُم ُ الْمفسدون و لكن لايَشعرون )؛ هر گاه به آنها گفته شود در زمين فساد نكنيد، مي گويند: ما فقط اصلاح گرانيم ، آگاه باشيد كه اينها مفسدانند و خود هم به دقت درك نمي كنند.

«اصلاح طلبي يك روحية اسلامي است . هر مسلماني به حكم اينكه مسلمان است خواه ناخواه اصلاح طلب و لااقل طرفدار اصلاح طلبي است ، زيرا اصلاح طلبي هم به عنوان يك شأن پيامبري در قرآن مطرح شده و هم مصداق امر به معروف و نهي از منكر است .»