«سازماندهي» عبارت است از گروه بندي فعاليت هايي كه براي نيل به هدفها لازم است و تعيين سلسله مراتب نيروهاي انساني در هر گروه از فعاليتهاست. از اين رو با سازماندهي تقسيم كار و ارتباط بخش نيروها به سمت هدفهاي واحد تحقق مي يابد. اجمالاً در تأييد وجود نوعي سازماندهي در حركت امام حسين (ع) لازم است به اين نكته اشاره كنيم كه؛ امام در آستانه عزيمت از مدينه به كربلا صراحتاً به دو بخش از مبارزه خود اشاره مي كند كه يكي بخش شهادت (عمليات نظامي) و ديگري بخش اسارت (عمليات فرهنگي) خواندن اوست: «إنّ الّله شاء أن يراك قتيلاً و أن يراهّن سبايا». [1] .

همچنين برنامه ها را به كوتاه مدت شامل؛ (اقدامات و پيش بيني حوادث احتمالي در منازل طي شده) و برنامه بلندمدت كه شامل؛ (اسارت فرزندان و خاندانش مي شد) تقسيم نموده بود.

- برنامه كوتاه مدّت؛ كه در قالب حدوداً 21 منزل سازماندهي شده بود، اهداف و نتايج بسياري به همراه داشت، براي پرهيز از تفصيل آن، تنها به چند محور اصلي آن اشاره مي شود:

1. تبيين اصول، مباني و ماهيت نهضت جهت الگو قرار گرفتن آن براي آيندگان.

2. روشن سازي اذهان عمومي نسبت به اهداف و حقانيت نهضت.

3. مستند سازي نهضت عاشورا در تاريخ.

4. دريافت اخبار و اطلاعات از دشمن و اوضاع منطقه عملياتي.

5. جذب و آماده سازي نيروهاي عمليات كننده در روز عاشورا.

- برنامه بلندمدت؛ در قالب به اسارت رفتن فرزندان و خاندانش سازماندهي شده بود؛ در نخستين نگاه همراه آوردن كودكان و زنان سؤال برانگيز بود و با مديريت جنگ نامأنوس احساس مي شد، امّا وقتي كه ماجرا با دقت مورد مطالعه قرار مي گيرد در مي يابيم كه علي رغم دشواري ها، حضور زنان و كودكان تا چه اندازه در تبيين و گسترش حماسه حسيني مؤثر بوده است.

اصولاً آنچه در تحقيقات تاريخي و ملاحظات علوم تربيتي ثابت شده است اين است كه زنان در نقش تربيتي و فرهنگي نسبت به مردان مؤثرترند. بدين جهت است كه در مديريت نهضت حسيني، هم براي مردان و هم براي زنان تقسيم وظايف و نقش مشخص ديده شده بود، البته نقش مردان در مدار خودش و نقش زنان نيز در مدار خودش. لذا يكي از تدابير مهم مديريتي امام (ع) در اين قسمت از سازماندهي نيرويي محسوب مي شد. بنابراين پس از عاشورا بلافاصله به طور مشخص برنامه بلندمدت فرهنگي و تربيتي به وسيله زنان به رهبري زينب (س) آغاز مي شود (هر چند شروع نقش تربيتي و فرهنگي زنان از مدينه بوده لكن بطور مشخص پس از عاشورا ياد شده است). از اين رو مي توان بيان نمود كه حضور زنان از مدينه تا كربلا و از كربلا تا كوفه و از كوفه تا شام و از شام تا مدينه همه بر طبق برنامه از قبل پيش بيني شده بود، زيرا بدون حضور و نقش آنان تعدادي از اهداف نهضت مانند؛ افشاي چهره فساد بني اميه و يزيد و تثبيت نهضت، محقق نمي شد:



سرّ ني در نينوا مي ماند اگر زينب نبود

كربلا در كربلا مي ماند اگر زينب نبود



چهره سرخ حقيقت بعد از آن طوفان رنگ

پشت ابري از رياء مي مانداگر زينب نبود



چشمه فرياد مظلوميت لب تشنگان

دركويرتفته جا مي مانداگر زينب نبود. [2] .