در تاريخ تحولات و انقلابات بشري گاهي مصلحاني به ظهور مي رسيدند كه با قصد خيرخواهي و اصلاح، پيش از هر چيز به سراغ حكومت و دستگاه فاسد حاكم مي رفته اند و با به راه انداختن جنگ مسلحانه به سرنگوني آن اقدام مي كرده اند. آنان بر اين باور بوده اند كه براي ايجاد اصلاحات در جامعه بايد از بالا به پايين شروع كرد و ابتدا حكومت فاسد را از ميان برداشت و آنگاه به اصلاحات، در سطح و عمق جامعه اقدام كرد. چنين سيري در اصطلاح سياسي «كودتا» [1] نام دارد. البته همه كودتاها با اين انگيزه و بر اين اساس واقع نشده و نمي شود. اين شيوه گرچه ممكن است زودتر به تغيير رژيم بينجامد، ولي چون در مردم آمادگي براي اصلاحات نبوده و كار عميق فرهنگي بر روي آنان صورت نگرفته است، چه بسا حكومت جديد در اين راه دراز و پرپيچ و خم از همراهي و مساعدت مردم بي بهره بماند و چون نظارت مردمي بر عملكرد و سياستهاي دولت در چنين فرضي وجود ندارد، رفته رفته دستگاه حكومت آرمانهاي خود را تغيير داده و به فساد گرايد، و حركت اصلي كه با هدف اصلاحي به وقوع پيوسته است در وصول به آن با ناكامي مواجه گردد. در برابر اين دسته، گروه بسياري از مصلحان كه عميق به مسايل مي نگرند و با ديدي ژرف به هدف خود و راههاي وصول بدان مي انديشند، مسيري ديگر مي پيمايند و براي چنين حركتي كمتر سرمايه گذاري و صرف وقت و انرژي مي كنند. آنان به اصلاحات از پايين به بالا معتقد و به فرهنگ سازي و زمينه پردازي به عنوان عامل اصلي دگرگونيهاي اجتماعي، فرهنگي، سياسي و اقتصادي و غير آن، توجهي تام دارند. چنين شيوه اي هم مساعدت و پشتوانه مردم را با اهداف حكومت جديد تضمين مي كند و هم به واسطه وجود نظارت عمومي، از فساد دستگاه دولتي ممانعت به عمل مي آورد. حركتهاي اصلاحي پيامبران الهي تماماً از همين شيوه پيروي مي كرده است و حتي در رفتن به سراغ كسي همچون فرعون نيز، در آغاز عنصر فرهنگي و تبليغي در كار بوده است. قرآن كريم در نقل خطاب خداوند به حضرت موسي و هارون مي فرمايد: «إذهبا إلي فرعون انه طغي فقولا له قولاً ليّنا لعلّه يتذكّر اويخشي؛ [2] .

به سوي فرعون كه طغيان كرده است برويد سپس با او سخني نرم و ملايم بگوييد شايد به خود آمده يا از عاقبت كار خود بترسد.» منطق قرآن در باب ايجاد عدالت، رويكرد به مردم است و اين وظيفه به خود آنان متوجه شده است تا با فرهنگ سازي و روشنگري هاي انبياء، خود آنها به برپايي قسط و عدالت اقدام كنند. قرآن كريم در اين باره مي فرمايد: «لقد أرسلنا رسلنا بالبيّنات و أنزلنا معهم الكتاب و الميزان ليقوم النّاسُ بالقسط و أنزلنا الحديد فيه بأس شديد و منافع للنّاس...؛ [3] .

ما پيامبران خويش را با ادّله و براهينِ روشن فرستاديم و با آنان كتاب و ميزان فرود آورديم تا مردم اقامه قسط كنند و آهن را نازل كرديم كه در آن سختي و صلابت و منافعي براي مردم است.» در اين آيه كريمه نقش پيامبران الهي فرهنگ سازي، روشنگري و تبليغ معارف و مقررات الهي معرفي شده است، تا در سايه بيداري و شناخت حق و راه درست، عدالت طلبي و حقيقت خواهي در آنان زنده شود و سپس خود با استفاده از ابزار آهن، به دفع موانع قسط به پا خيزند و سيستمي عادلانه و حق مدارانه را بر سرنوشت خود حاكم كنند. در نهضت حسيني نيز روشنگري و تنوير افكار عمومي، بارزترين جنبه اين حركت مقدس محسوب مي شود و تلاش بي وقفه و پي گير آن حضرت در اين راه، شاهدي بر اعمال همين روش و اهتمام آن حضرت نسبت به اين موضوع است.