امـام حسـن(ع) در سـال چهل و نهم هجـري به شهادت رسيـد و امـام حسيـن(ع) امامت را عهده دار شـد. او به همان دلايل كه برادرش صلح كرده بـود، عليه معاويه قيام نكرد و در پاسخ نامه هايي كه به او نوشته شده بود، فرمود: «وجدان مـن اجازه نمي دهد، پيماني را كه با معاويه بسته ايـم، بشكنـم و تا معاويه زنـده است، برهمان عهد پايدار هستـم و پس از درگذشت او، در تصميم خود تجديد نظر خواهم كرد.» معاويه در شصت هجـري، پـس از آنكه به رغم پيمان خـود با امام حسـن(ع)، يزيـد را به فـرمانروايـي مسلمانان منصـوب كرد و براي او بيعت گرفت، درگذشت.

روزي كه مروان مـي خـواست از امام حسيـن(ع) نيز براي يزيـد بيعت بگيرد، امام فرمود:

«انالله و انا اليه راجعون و علـي الاسلام السلام اذ قد بليت الامه براع مثل يزيد.» همانا از خداييم و به سوي او باز مي گرديـم و بر اسلام بايد فاتحه خـوانـد زيرا امت به رهبري مثل يزيـد مبتلا شده است.

و اسلام در خطر قرار گرفت و تنها قيامي خـونيـن مي تـوانست وجدان خفته مردم را بيدار و كاخ ظلم را متزلزل سازد، امام(ع) در ايـن راه گام نهاد و براي آگاه كردن مردم كـوفه طي نامه اي اعلام كرد:

«فلعمري ما الامام الاالعامل بالكتاب و القائم بالقسط و الـدائن بديـن الحق.» به جانـم سوگند، امام جز كسي كه عمل به كتاب خدا كنـد و عدالت را به پـا دارد و راه حق را مـي پيمـايـد، نيست.

او، در وصيت نـامه اي كه قبل از خـروج از مـدينه به «محمـدبـن حنفيه» نـوشت، هـدف قيـام خـود را ايـن گـونه تـرسيـم كــرد: «مـن بـراي طغيان و خـودداري از قبـول حق و فساد و ستـم خـارج نشدم، بلكه براي اصلاح امـور امت جدم خارج مي شـوم. اراده كرده ام امـر به معروف و نهي از منكـر كنـم و روش جـدم و پـدرم علـي بـن ابي طالب(ع) را پيـش گيرم. در بيـن راه مكه و كـوفه (منزلگاه ذي حسـم) در خطبه اي به يـارانـش فـرمـود:

«الاتـرون الي الحق لايعمل به و الـي الباطل لايتناهـي عنه ليرغب المـومـن فـي لقاء الله محقـا فـانـي لا اري المـوت الاالسعاده و الحياه مع الظالميـن الا برما.» آيا نمي نگريد به حق عمل نمي شود و از باطل جلـوگيري نمي گردد؟ بنابرايـن، اشتياق مـومـن به لقاي خدا (و شهادت طلبي) سزاوار و لازم است. مـن در ايـن وضع، مرگ را جز سعادت و زنـدگـي بـا ستمگـران را جز رنج و شكست نمـي دانــم. سرانجام امام رسالت خـويـش را با ترسيـم خط سرخ شهادت به پايان برد.