دكتر زكي نجيب در صفحه 65 مي گويد: «از شما خواننده ي عزيز مي خواهم كه فراموش نكنيد كه جنگ جمل بين دو گروه بود كه در يك سمت آن ام المومنين عايشه بود، و در سوي ديگر «علي بن ابي طالب» كه موقيعت و مقام او نزد پيامبر بر هيچ كس پوشيده نيست! بنابراين آيا مي توان تصديق كرد كه زبير و طلحه در ميان مردم شروع به شايعه پراكني كرده، و مردم را در جنگ بر عليه علي عليه السلام تحريك نموده، و درباره ي علي عليه السلام گفته اند كه: علي عليه السلام كسي است كه حرمت هيچ چيز را رعايت نمي كند، و هتك حرمت و حريم كرده، و هيچ نسلي را باقي نگذاشته، و آنها را از دم تيغ گذرانده، و زنان محجوبه را به ناسزا و دشنام كشيده است.

(كدام يك از ما كه امروزه قلبمان سرشار از احترام به اين گونه افراد است، و آنها را تا حد تقديس و عصمت از خطا قبول داريم، اين كلمات ركيك و تهمت پراكني ها را كه درشت ترين سخنان در ميان مردم پخش مي شود، و غمي بر اندوه هاي ما در قلوبمان مي افزايد، مي تواند بي احساس اندوهي، نظاره گر باشد، و آدمي را تعجب و حيرت و دغدغه فرانگيرد».

آري دكتر! طايفه اي از اهل اسلام از اين گونه اباطيل و سخنان دروغ و باطل و تهمت و بهتان، درست همان طوري كه عواطف و قلب شما را جريحه دار كرده و شما را دچار حيرت و شگفتي كرده، آنها را نيز گرفتار تعجب و حيرت نموده است و نيز قلب رسول اكرم صلي الله عليه وآله وسلم را به شدت متأثر كرده و جريحه دار كرده است. وقتي؛ خداوند او را در مورد ارتداد گروهي از اصحابش مطلع و آگاه مي سازد. [1] .


قرار داده است، و با الهام از مطالعات دقيق علمي در تاريخ به ثبت رسانده است، و با پژوهش و تشخيص صحيح، آن ميراث را به مدد عقل و مشاهده به اثبات رسانده آري، خداوند اين سان حق را بر مدار اثبات مي نشاند، و باطل را ابطال و از مدار حق دور مي سازد. هر چند كه مجرمان تبهكار در اين امر كراهت داشته باشند.

و در صفحه 67 مي گويد: اولا اين علي با تمام مقام و منزلتي كه داشته، و ثانيا از جهت قرابتي كه به پيامبر داشته است، و ثالثا از نظر امارت و ولايتي كه از نظر شرعي آن را دارا بوده، ناخواسته درگير جنگ با ام المؤمنين مي شود.

نيبرگ مي گويد: «پيدايش علي، همان پيدايش خط بزرگي است كه جريان تاريخ اسلام را جدا كرد. تا آن جا كه در توان فهم ما است، مصرانه تأكيد مي ورزيم كه درگيري و نبرد جمل نقطه ي آغاز هر تحول سياسي و ديني آينده بوده است».

يعني جنگ جمل به فرماندهي ام المؤمنين و طلحه و زبير، اولين فتنه، و اساس تمام حوادثي است كه بعدها بين مسلمين رخ داد، اتفاقاتي از قبيل جنگ و كشتار، و بدعت ها و گمراهي ها، و مصيبت ها و فاجعه ها، و پيدايش خوارج و نواصب از آن جمله اند.

سؤالات

1- دكتر زكي نجيب در مورد نهج البلاغه چه نظراتي دارد؟

2- معاويه براي برانگيختن حس انتقام مردم چه عملي انجام داد و عمروعاص به او چه گفت؟

3- جنگ جمل و طرفين منازعه را از نگاه دكتر زكي نجيب تحليل كنيد.