1. تاريخ يعقوبي نقل مي كند كه از حسين بن علي عليهماالسلام سؤال كردند كه كلمه اي كه خودش از رسول اكرم صلي الله عليه و آله شنيده نقل كند. فرمود: از رسول خدا شنيدم: ان الله يحب معالي الامور و يبعض سفسافها. (هر چند اين كلمه از رسول اكرم است اما چون از غير حسين بن علي عليه السلام تا كنون نقل نشده، به نام آن حضرت نقل كرديم.) اين جمله را سفينة البحار نيز از رسول خدا نقل مي كند.

در المنجد مي گويد: «السفساف: الردي من كل شي ء. يقال: فلان سفساف الكلام اي ليس لكلامه معني. الامر الحقير» [1] .

2. ايضا امام فرمود: «الناس عبيد الدنيا و الدين لعق علي السنتهم فاذا محصوا بالبلاء قل الديانون» [2] .

المنجد: «اللعقة: ما تأخذه في الملعقة او باصبعك. القليل مما يلعق» [3] .

اين جمله ي امام، مخصوصا كلمه ي «عبيد» مي رساند عزت نفس امام و تحقير بندگي و بندگان دنيا را.

3. نظير اين جمله است جمله ي معروف و منقول در الانوار البهية صفحه ي 45: و في وصية موسي بن جعفر عليهماالسلام لهشام قال: و قال الحسين بن علي عليهماالسلام: ان جميع ما طلعت عليه الشمس في مشارق الارض و مغاربها، بحرها و برها، و سهلها و جبلها عند ولي من اولياء الله و اهل المعرفة بحق الله كفي ء الظلام ثم قال: الاحر يدع هذه اللماظة [4] لاهلها (يعني الدنيا) ليس لانفسكم ثمن الا الجنة فلا تبيعوها بغيرها. فانه من رضي من الله بالدنيا فقد رضي بالخسيس.

از اين سه جمله كه نقل شد فهميده مي شود كه اولا روح حسين روح خاصي است كه به دني و پست تن نمي دهد، طالب معالي الامور است (جمله ي اول). و معلوم مي شود هر هدف مادي و دنيايي را كه در نهايت امر منتهي به رضاي خدا يعني هدف كل آفرينش نباشد و بخواهد از هدف كل آفرينش جدا كند، آن را پست و حقير مي داند، نه اينكه مثل ناپلئون بگويد: فرانسه براي من كوچك است، روسيه را هم مي خواهم ضميمه كنم؛ يا مثل اسكندر بگويد: يونان برايم كوچك است، ايران را هم مي خواهم ضميمه كنم (جمله ي سوم). و معلوم مي شود تمام مردمي كه خود را بسته اند به مقامات دنيوي، به ثروت دنيوي، و به خاطر اين مقامات و ثروتها خود را پست مي كنند، در نظر حسين عليه السلام بسيار حقير و پست مي باشند (جمله ي دوم).

از اينجا مفتاح شخصيت حسيني، حماسه ي حسيني (كه در ورقه ها و يادداشتهاي «حماسه ي حسيني» اشاره شده است) معلوم مي شود.

4. بلاغة الحسين:

دراسة العلم لقاح المعرفة، و طول التجارب زيادة في العقل. [5]

لو تركوا الجهاد لأتاهم العذاب. [6] .

لا يأمن الا من خاف الله. [7] .

القدرة تذهب الحفيظة [8] .

من البلاء علي هذه الامة انا اذا دعوناهم لم يجيبونا، و اذا تركناهم لم يهتدوا

بغيرنا [9] .

[1] [سفساف به هر چيز پست يا قسمت پست هر چيز گويند. گويند: فلاني سفساف الکلام است يعني سخنش بي‏معني است. و نيز به کار کوچک گفته مي‏شود.].

[2] تحف العقول، ص 245. [مردم بنده‏ي دنيايند و دين لقمه‏ي کوچکي است سر زبانشان، و چون به بلا آزمايش شوند دينداران اندکند.].

[3] [لعقه مقدار خوراکي است که با قاشق يا انگشت برمي‏گيري. لقمه‏ي اندک.].

[4] اللماظة کنمامة، آنچه بماند از طعام در گوشه‏هاي دهان. (الانوار البهية).

[5] [مذاکره‏ي علمي موجب رشد معرفت است، و تجربه‏هاي زياد موجب افزوني خرد است.].

[6] [اگر جهاد را ترک کنند عذاب به سراغشان آيد.].

[7] [ايمن نيست مگر آن کس که از خدا بترسد.].

[8] [قدرت، خود پاييدن را از بين مي‏برد و آدمي را بي‏باک مي‏سازد.].

[9] [از بلاهاي اين امت آن است که وقتي آنان را بخوانيم اجابت نکنند، و چون رهايشان سازيم به دست غير ما هدايت نيابند.].