عللي كه از جنبه ي تاريخي مي توان خصومت آل علي عليه السلام و آل معاويه را توجيه


نمود زياد است. البته علت اصلي، اختلاف طينت و سرشت آنها بود. مثل اين بود كه اينها دو سرشت بودند و روي همين جهت آل علي عليه السلام به ايمان و اخلاق و فضيلت پابند بودند و آل معاويه به منافع و جاه و مقام و مال و ثروت. مجموع علل را مي توان گفت عبارت است: اختلاف نژادي و خونخواهي ها و سياست يا رقابت سياسي، كينه ي شخصي، اختلاف در طرز فكر و ادراك و احساسات. البته آل علي عليه السلام منزه بودند از بعضي از اين امور ولي در آل معاويه همه ي اين امور تأثير داشت به علاوه ي احساس حسادتي كه از كرامت آل علي عليه السلام و شرف مردمي آنها مي كردند (ام يحسدون الناس علي ما اتيهم الله من فضله) [1] عقاد مي گويد:

و كان هذا التنافس بينهما (حسين عليه السلام و يزيد) يرجع الي كل سبب يوجب النفرة بين رجلين من العصبية الي التراث الموروثة، الي السياسة، الي العاطفة الشخصية، الي اختلاف الخليفة و التفكير. [2] .

عنصر آل علي به حسب اصل فطرت و به حسب تربيت و حجرهايي كه آنها را پرورش داده بود، با عنصر اموي دو عنصر بود.

اميه و هاشم از قديم با هم بر سر زعامت اختلاف كردند و اميه شكست خورد و به شام رفت. در اسلام هم ابوسفيان كه از همه ي قريش زيركتر بود تحت تأثير عواطف كينه آميز تا فتح مكه با پيغمبر مبارزه كرد و حال آنكه عقل او اقتضا مي كرد زودتر تسليم شود. ابولهب هم كه اينقدر مخالف پيغمبر بود، چون شوهر خواهر ابوسفيان بود (قصه ي ابوسفيان و عباس و فتح مكه).

گويند روزي ابوسفيان - بعد از فتح مكه - چشمش به پيغمبر افتاد، با خود گفت: «ليت شعري باي شي ء غلبني؟» [3] رسول اكرم سخن او را شنيد يا ضميرش را خواند؛


آمد و دست به شانه اش زد و فرمود: «بالله غلبتك يا اباسفيان» [4] .