اكنون پس از ذكر تاريخ ماجراي كربلا، به بخش حساس از زندگي امام حسين عليه السلام رسيده ايم، بخشي كه از قديم و نديم، مورد سؤال بوده و هر كس مي خواهد، پاسخ صحيح آن را بداند.

و آن سؤال اين است كه: عامل و انگيزه و اهداف قيام جهاني امام حسين عليه السلام چه بوده است؟ و به عبارت روشنتر: قيام فراموش نشدني، قيام سرنوشت ساز و سازنده ي خونين و جهاني عاشوراي امام حسين عليه السلام، بر اساس چه انگيزه و بينش بود؟! و اين گزينش و انتخاب جهاني و ماندگار و عجيب و هدفهاي آن چه بود؟!

پاسخ:

پاسخ اين سؤال را بايد در بررسي آيات قرآن و گفتار پيامبر صلي الله عليه و آله و روايات امامان عليه السلام و توجه به چگونگي اوضاع زمان امامت امام


حسين عليه السلام و از سخنان خود آن حضرت يافت كه خوشبختانه آن حضرت در موارد متعدد به انگيزه و اهداف نهضت و قيام خود تصريح فرموده است. [1] .

محققان و دانشمندان اسلامي و غير اسلامي هر يك درباره ي عامل اصلي قيام امام حسين عليه السلام سخني گفته اند كه سخن جمعي از آنها در نهايت به يك عامل برمي گردد.

بعضي معتقدند: با توجه به دعوت مردم كوفه از امام حسين عليه السلام و با توجه به سابقه ي كوفه كه مقر حكومت امام علي عليه السلام و امام حسن عليه السلام بود، عامل حركت امام از مدينه، تشكيل حكومت اسلامي و اتمام حجت در كوفه بوده است - بايد توجه داشت كه تشكيل حكومت اسلامي با رياست طلبي و مقام طلبي فرق دارد، امام در صورت وجود شرايط، بايد تشكيل حكومت اسلامي بدهد، تا در پرتو آن ساير مفاهيم اسلامي را تحقق بخشد و حكومت و قدرت، مقدمه اي براي امر به معروف و نهي از منكر باشد.

جمعي معتقدند: پس از مرگ معاويه، پسرش يزيد رسما بر مسند حكومت نشسته و نامه ي رسمي براي فرماندار مدينه فرستاد و در آن تأكيد كرد كه از امام حسين عليه السلام بيعت بگيرد وگرنه او را به قتل برساند، از اين رو امام حسين عليه السلام مخفيانه از مدينه خارج شده و در مكه كه شهر


امن اسلامي بوده است سكونت كرد و وقتي كه در مكه نيز احساس خطر نمود، هشتم ذيحجه سال 60 قمري بسوي عراق رهسپار شده است. [2] .

بنابراين عامل حركت و نهضت او، بيعت نكردن با طاغوت زمانش يزيد بوده است و سرانجام به خاطر عدم بيعت، او را به شهادت رسانده اند.

جمعي سوم معتقدند: آن دو عامل اول عواملي فرعي است، انگيزه و عامل اصلي و مهمترين عامل حركت و نهضت تاريخي حسين عليه السلام «امر به معروف و نهي از منكر» تا سر حد شهادت است، و آن حضرت به اين خاطر با يارانش شهيد شده است، تا بساط باطل برچيده گردد و آرمانهاي مقدس اسلام ناب محمدي در جامعه تحقق يابد، گرچه اين كار بستگي به ايثار خون ود و يارانش و اسارت بستگانش داشته باشد.