شرايط ويژه عصر امام حسين(عليه السلام) و تقابل گفتاري و عملي آن امام معصوم با حكومت وقت، سبب اهميت تحقيق و كاوش در مشروعيت حكومت ديني از منظر آن امام همام گشته است.

حكومت ومردم به دليل رابطه آمريّت از سوي حاكمان و تمكين از سوي مردم، لازم و ملزوم يكديگرند و مشروعيت حكومت مستلزم حكم به لزوم فرمان برداري مردم از آنان است.

منابع مشروعيت به سه قسم منبع الهي، باورها و سنّت ها و مردم تقسيم مي شوند كه در بيان پيامبر و امامان و خود آن حضرت(عليهم السلام) وجود دارند.

مباني مشرعيت نيز داراي سه بخش عمده اند: الف. ذاتي كه همان حكومت نخبگان است؛ ب. اعطايي كه از سوي مردم و يا از سوي خداوند صورت مي پذيرد؛ ج. كاركردي كه داراي دو بخش عمده نظريه «عدالت» و نظريه «سعادت و ارزش هاي اخلاقي» است. اين پژوهش مشروعيت ذاتي و اعطايي و كاركردي را در رابطه با امام حسين(عليه السلام) مورد كاوش قرار مي دهد تا اثبات شود كه مشروعيت ذاتي به دليل صفات ويژه امام حسين(عليه السلام) و اعطايي براساس سخنان پيامبر(صلي الله عليه وآله) امامان(عليهم السلام) پيش از وي و كاركردي نيز به دليل اهداف قيام آن حضرت و بيان هاي او از ويژگي هاي حاكمان، براي آن امام همام ثابت و پابرجاست. تنها نكته اي كه علت عدم تحقق خارجي ولايت آن حضرت گشت اين بود كه مقبوليت مردم ـ ركن دوم و مهم هر حكومتي ـ به وقوع نپيوست. نامه ها، سخنان و خطبه هاي آن حضرت از توجه آن حضرت به بُعد لياقت و صلاحيت و مبتني بودن اين استعداد به مقبوليت مردمي حكايت دارند.

امام حسين(عليه السلام) در موارد بسياري براي اثبات شايستگي خود براي حكومت و ولايت حكومتي، به قرابت با پيامبر و ويژگي هاي خود، به صورت حّقانيت مطلق، استدلال نموده است. امام خود را منصوب از سوي پيامبر و خداوند، و همچنين قيام و حقّانيت حركت خويش را پيامد پي روي از خدا و رسولش عنوان مي كند. افزون بر اين، بيعت و دعوت كوفيان به صورت ظاهري، تكليف شرعي بر امام معيّن كرد كه مي بايست براي اصلاح جامعه و جلوگيري ازبدعت ها و اضمحلال دين و برپايي حكومت ديني، قيام نمايد.

با توجه به همه اين موارد، امام بر اهميت جايگاه مردم درتحقق خارجي ولايت حاكمان مشروع و منصوب، تأكيد مي نمايد؛ چنان كه در صحنه عاشورا نيز بارها فرمودند كه اي سپاهيان و مردم كوفه، اگر ياري ام كنيد، شما را در راه هدايت قرار مي دهم و اگر ياري ام نمي كنيد و از دعوت خويش برگشته ايد، من هم از شما منصرف مي شوم.

سخنان و رفتار پيامبر(صلي الله عليه وآله) درباره حضرت سيدالشهدا(عليه السلام)به عنوان مشروعيت بخشي پيشيني و توجه امامان(عليهم السلام)به گونه هاي متفاوت به قيام عاشورا به عنوان مشروعيت بخشي پسيني، در طيف وسيعي در صدد بيان مشروعيت الهي و حقّانيت قيام امام حسين مي باشند.