همه افراد انساني از نظر جسماني و مغزي و سازمان رواني و پديده ها و فعاليت هاي آن ها متعددند؛ يعني علاوه بر اين كه انسان ها در برخورداري از «روح كلي» كه خدا در آنان دميده است [1] با يكديگر شريك هستند، ولي در عين حال، با درجات مختلف از تعقل و وجدان و احساسات و عواطف و انواعي فراوان از لذايذ و آلام و تعليم و تربيت پذيري و قدرت اكتشاف و تجريد و تجسيم و انديشه و اشتياق به تكامل و فرهنگ گرايي و تمدن سازي و... برخوردارند. تساوي در همه اين حقايق، گذشته از اين كه محسوس و مورد مشاهده و تجربه همگاني است، خداوند سبحان در قرآن مجيد براي آگاه ساختن و تكميل معرفت و عمل بندگانش، همه اين امور را كه به انسان ها عنايت فرموده، تذكر داده است. تصريح قرآن را در مورد سه حقيقت از حقايق مذكور كه داراي بيشترين اهميت است، متذكر مي شويم:

1- اين كه همه انسان ها در برخورداري از ارتباط با روح الهي مشترك اند، در «سوره حجر، آيه 29» و «سوره ص، آيه 72»، مورد تذكر قرار گرفته است.

2- آيات مربوط به عقل، بيش از چهل مورد در قرآن آمده است. مانند:

قَد بَيَّنّا لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون [2] .

«تحقيقاً ما آيات را براي شما آشكار ساختيم، باشد كه تعقل كنيد.»

3- نمونه اي از آيات مربوط به وجدان:

بَلِ الْإنسانُ عَلي نَفْسِهِ بَصيرةٌ. وَ لَوْ اَلْقي مَعاذيرَه [3] .

«قطعاً انسان به نفس خويشتن بينا است و اگرچه عذرهاي خود را بياورد.»

وَ لا اُقسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوّامَة [4] .

«و من سوگند نمي خورم به نفسِ سرزنش كننده.»