شگفتا كه مدينه پيامبر، پنجاه سال پس از وي، چنان در آتش بيداد و خودكامگي مي سوخت كه حسين بن علي (ع) نواده دلبند محمد (ص) نيز در آن ايمن نماند و ناگزير پس از وداع با دوستان و بستگان خويش، پنهاني در روز يكشنبه دو روز به آخر ماه رجب مانده، به همراهه فرزندان، برادر و برادرزادگان خود، رخت سفر به سوي مكه كشيد و چون از مدينه دور گرديد اين آيه را تلاوت نمود:

«فخرج منها خائفا يترقب قال رب نجني من القوم الظالمين پس موسي از شهر مصر، ترسناك و نگران بيرون رفت، گفت: پروردگارا! مرا از شر دشمنان ستمگر نجات بخش!» [1] .

قرائت اين آيه كه در رابطه با حركت حضرت موسي از مصر و آغاز مبارزه وي با فرعونيان است، نشانگر آن بود كه امام حسين (ع) نهضتي دشوار و تاريخ ساز را آغاز كرده است؛ از اينرو هنگامي كه راه اصلي مكه را در پيش گرفت فرمود:

«لا و الله لا افارقه حتي يقضي الله ما هو قاض نه به خدا، من از اين راه جدا نمي شوم تا خداوند آنچه را كه مي خواهد پيش آورد.» [2] .

اين جملات افزون بر آگاهي امام به دشواري حركت و مسيري كه انتخاب كرده است، گوياي عزم راسخ او براي مبارزه با استبداد و خودكامگي تا نيل به شهادت نيز هست.


نقل كرده اند كه در راه عبدالله مطيع امام را ديد و گفت:

قربانت به كجا مي روي؟

حسين (ع) فرمود: به مكه مي روم و پس از آن از خدا طلب خير مي كنم. عبدالله عرض كرد: خدا برايت خير پيش آورد، چون به مكه رسيدي مبادا به كوفه نزديك شوي كه آن شهر شومي است، در آن پدرت كشته شد و برادرت بي ياور گرديد و حتي زخم نيزه اي از آنها بر او وارد شد كه نزديك بود جان بسپارد، پس تو ملازم حرم خدا باش، زيرا تو سيد و بزرگ عربي، و اهل حجاز كسي را با تو برابر نمي دانند و در آنجا مردم از هر سو به جانب تو رو آورند. عمو و دائي ام به فداي تو شوند! بخدا اگر تو كشته شوي، پس از تو ما را نيز به بردگي بگيرند [3] .

سياست سركوبگرانه و خشونت آميز امويان چنان بيم و هراسي در دلها ايجاد كرده بود كه افراد محافظه كار آگاه هر گونه مقاومتي در برابر آن را محكوم به شكست مي دانستند.

امام حسين بن علي (ع) با اعتقاد به اين كه حركت اصلاحي و مبارزه با فساد و ستمگري همواره بايد در جامعه استمرار يابد با عزمي استوار بسوي آينده اي محتوم به پيش مي رود، زيرا كه سكوت در برابر نابهنجاريها و ناروائيها، بيماري و مرگ جامعه و انحطاط نسلهاي آينده را در پي دارد، از اينرو مي بايست افراد بزرگ فداي جمع گردند و از هلاكت امت و مرگ بشريت پيشگيري كنند. به همين جهت در قرآن پس از آيات قتال آمده است:

«و انفقوا في سبيل الله و لا تلقوا بايديكم الي التهلكه در راه خدا (مال و جان) هزينه


كنيد و (با ترك آن) خود را به دست خويش به هلاكت ميفكنيد» [4] .