«عثمان» فرزبند ديگر امام علي عليه السلام است. مادرش فاطمه ملقب به «ام البنين» است. عثمان دو سال پس از برادرش عبدالله متولد شده است. او در حدود چهار سال امام علي عليه السلام را درك كرده و در حدود چهارده سال در خدمت امام حسن مجتبي عليه السلام بوده است. در حدود بيست و سه سال نيز با برادرشان امام حسين عليه السلام مي زيسته است. عمر شريفش بيست و سه سال بوده است. [1] اما چرا امام علي عليه السلام او را عثمان ناميده است؟ گويند به سبب علاقه امام علي عليه السلام به «عثمان مظعون»، [2] ، آن حضرت فرزند خود عثمان نام نهاد. [3] .

[1] ابصار العين، ص 68.

[2] «عثمان بن مظعون» فرزند «حبيب بن وهب بن حذافة بن جمح الجمحي» بوده است. (سير اعلام النبلاء، ج 1، ص 144). او چهاردهمين فردي بود که اسلام آورد. عثمان بن مظعون دو هجرت داشته و از کساني است که در جنگ بدر حضور داشت. او اول مردي است که در مدينه، سال دوم هجرت رحلت فرمود. او در دوران جاهليت نيز شراب را برخود حرام کرده بود. (سير اعلام النبلاء، ج 1، ص 155(او کسي بود که براي مبارزه با شهوت خواست خود را مقطوع النسل کند؛ ولي پيامبر اسلام او را از اين کار نهي فرمود و به او اين گونه توصيه فرمود: «عليک بالصيام فانه مجفرة؛ روزه بدار که روزه از قدرت همبستري مي‏کاهد». هنگامي که عثمان مظعون از دنيا رحلت فرمود، پيامبر به منزل او آمد و فرمود: «رحمک الله ابا السائب؛ اي پدر سائب! خداي رحمتت کند» سپس پيامبر خم شد و بر او بوسه زد. نيز نقل شده وقتي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم سر بلند کردند، آثار گريه بر چهره پيامبر مشهود بود. سپس آن حضرت بر بدن او نماز گزارد و او را در بقيع دفن فرمود. پيامبر سنگي بر قبر او نهاد تا آثار آن باقي بماند. آن حضرت گهگاه قبر او را زيارت مي‏کرد. وقتي که رقيه دختر رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) رحلت کرد. پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: «ألحقي بسلفنا الخير عثمان بن مظعون؛ دخترم، به سبقت گرفته نيکوکار از ما، عثمان بن مظعون ملحق شو». (سير اعلام النبلاء، ج 1، ص 160 و ج 2، ص 252). هنگامي که زينب دختر رسول خدا نيز دار فاني را وداع گفت، پيامبر فرمودند: «الحقي بسلفنا الخير عثمان بن مظعون؛ دخترم به گذشتگان نيکوکار ما، عثمان بن مظعون ملحق شو». تنقيح المقال، ج 2 ص 249.

[3] امام علي عليه‏السلام فرمود «انما سميته عثمان بن مظعون اخي؛ او را به سبب نام برادرم عثمان بن مظعون، عثمان ناميده‏ام». مقاتل الطالبيين، ص 84. در کتاب شريف نهج‏البلاغه حضرت علي عليه‏السلام عثمان بن مظعون رضي الله عنه را بسيار ستوده است. در مدح او فرموده است: «کان لي فيما مضي اخ في الله، يعظمه في عيني صغر الدنيا في عينه؛ (نهج‏البلاغه، خ 289) در دوران گذشته برادري خدايي داشتم، او در چشم من بزرگ بود، به سبب اين که دنيا در چشمش کوچک بود»، به واقع عثمان مردي قابل ستايش بوده که اين گونه به برادري از او ياد فرموده است. رضوان و برکات الهي بر آن مرد الهي باد.