براساس سنت تاريخي، همه چيز در جهان حتي كوه ها و ستارگان كهنه و فرسوده مي شود و قرآن مجيد اين واقعيت را اين چنين بيان فرموده است: (كل من عليها فان)؛ [1] هر چه [بر زمين] هست فاني شونده و از بين رفتني است.

در طول تاريخ نهضت ها و انقلاب هاي بسياري به دست انسان ها صورت گرفته است كه براساس سنت فوق تنها آثار بعضي از آنها بر جاي مانده است كه از آن ميان، نهضت عاشوراي حسيني عليه السلام نمود و ظهور خاص و ويژه اي دارد. حماسه ي عاشورا شورانگيزترين حماسه ي تاريخ بشري است كه نيرومندترين احساسات ميليون ها انسان را برانگيخته و از مرزهاي جغرافيايي و اعتقادي نيز در گذشته است؛ به طوري كه مردمان هند و چين و پاكستان را سخت مجذوب خويش ساخته است. و شگفتا كه قداست خويش را در ميان ساير اديان نيز حفظ كرده و آن سان يادآوري نهضت حسيني عليه السلام توسعه يافته كه به اقتضاي تعبير بلند و رساي «كل أرض كربلاء» [2] ؛ گويا همه ي جهان، زمين كربلاست.


حوادث دردناك و وحشيانه و رقت بار و احساسات برانگيز بسياري در تاريخ اتفاق افتاده كه با گذشت زمان، كم رنگ و كم رنگ تر و به فراموش خانه ي تاريخ سپرده شده است كه در تاريخ نام صدها مورد از اين حوادث حيرت انگيز ضبط شده است؛ حوادثي همچون: جنگ هاي خونين صليبي؛ كشتار مسلمانان در اسپانيا؛ حمله ي بي رحمانه ي مغول به ايران و خون ريزي بي حساب و كشتن مردم بي پناه حتي كودكان شيرخوار و زنان؛ فجايع اسرائيل در سرزمين اشغالي، تا آن جا كه «ديرياسين» و «كفرقاسم» را از صحنه ي جغرافيا حذف نمودند؛ ريخته شدن بمب هاي هولناك اتمي آمريكا بر هيروشيما و ناكازاكي؛ كشته شدن يك ميليون الجزايري به دست ارتش فرانسه.

امروز با وجود اين كه بعضي از اين حوادث در دهه هاي اخير رخ داده همه ي آنها به فراموشي سپرده شده است و كمتر از آن ياد مي شود؛ لكن در اين ميان، تنها فاجعه ي جان كاه كربلا علي رغم گذشت 1400 سال از وقوع آن، جايگاه خاصي دارد كه هر سال شيفتگان حسيني، هزاران محفل و مجلس در سراسر جهان براي تكريم آن واقعه برگزار مي كنند و بودجه هاي عظيمي، عاشقانه در اين راه مصرف مي شود و مراسم بزرگ داشت اين خاطره ي غم بار در هر سال، با شكوه بيشتر و هيجان فراواني برپا مي گردد.

ارزش و اعتبار و عظمت شخصيت دلرباي حسين عليه السلام و نهضت آن بزرگوار امروزه همه را تحت تأثير قرار داده، به طوري كه نه تنها دوستان و پيروانش، بلكه بيگانگان هم در مقابل نام باشكوه و خواستني او سر تعظيم فرود مي آورند و قيام مقدس كربلا را بااحترام و تكريم ياد مي كنند؛ آن هم نه در يك برهه اي از زمان، بلكه هر چه از تاريخ وقوع آن واقعه مي گذرد بر عظمتش افزوده مي شود و بيشتر توجه ها و انديشه هاي حق طلبان و آزادي خواهان را از هر مسلك و عقيده اي به خود معطوف مي دارد، تا آن جا كه «گاندي» مصلح بزرگ و پيشواي رهايي بخش كشور هندوستان،


در برابر حسين عليه السلام و عاشوراي پرافتخارش تعظيم مي كند و خطاب به مردم هند مي گويد: مردم هند! من براي شما چيز تازه اي نياورده ام، تنها نتيجه اي را كه از مطالعات و تحقيقاتم درباره ي تاريخ زندگي قهرمانان كربلا دريافت داشتم، ارمغان ملت هند كردم... بر من روشن شده است كه اگر هندوستان بخواهد يك كشور پيروز گردد، بايستي از سرمشق حسين عليه السلام پيروي كند. [3] .

قائد فقيد و مؤسس كشور پاكستان «محمد علي جناح» نيز مي گويد: هيچ نمونه اي از شجاعت، بهتر از شجاعتي كه امام حسين عليه السلام از لحاظ فداكاري و شهامت نشان داد در عالم پيدا نمي شود. به عقيده ي من بر تمامي مسلمانان گيتي است كه از شهيد گران قدري كه خود را در سرزمين عراق، قرباني راه حق و عدالت كرد، سرمشق گرفته از او پيروي نمايند. [4] .

هم چنين «كارلايل» مورخ و انديشمند انگليسي مي نويسد: بهترين درسي كه از تراژدي كربلا مي گيريم، اين است كه حسين عليه السلام و يارانش ايماني بس استوار به خدا داشتند، آنان در عمل نشان دادند كه فزوني افراد در جايي كه حق و باطل روبه رو مي گردد، اهميتي ندارد، پيروزي حسين عليه السلام با وجود اقليتي كه داشت، باعث شگفتي من است. [5] .

نيز «واشنگتن ايرونيك» نويسنده ي مشهور امريكايي با تواضع فراوان در برابر آن حضرت، او را روح فناناپذير مي خواند و مي گويد: براي امام حسين عليه السلام ممكن بود كه زندگي خود را با تسليم شدن در برابر اراده ي يزيد نجات بخشد، اما مسئوليت پيشوايي نهضت نجات بخش اسلام اجازه نمي داد كه او يزيد را به عنوان خليفه به رسميت بشناسد، او به زودي خود را براي پذيرش هر ناراحتي و فشاري به منظور رها ساختن


اسلام و مسلمانان از چنگال رژيم آماده ساخت. در زير آفتاب سوزان، در سرزمين خشك و بر روي ريگ هاي تفتيده ي عربستان، روح حسين عليه السلام، فناناپذير برپاست. هان! اي پهلوان و اي نمونه ي شجاعت و اي شهسوار من، حسين! [6] .

با مروري به مطالب گذشته درمي يابيم كه نهضت حسيني و قيام سالار شهيدان در بين همه ي نهضت ها و قيام ها درخشندگي خاصي دارد كه به اين نهضت جاودانگي بخشيده است و اين جاودانگي نهضت، موضوعي قابل بحث و بررسي است.

آن چه در پيش رو داريد، پاسخ به دو سؤال اساسي و سازنده ي ذيل در جهت تحليل و ارزيابي آن موضوع است:

الف) فلسفه و هدف از جاودانگي نهضت عاشورا؟

ب) چه عواملي در جاودانگي اين نهضت نقش داشته است؟

چرا اين قيام، از زمان وقوع، تاكنون و تا قيامت، دل ها را تسخير كرده و مي كند؟ چرا هر ساله ماه محرم، ماه ابراز عشق به آن شهيد فداكار، يعني حضرت اباعبدالله الحسين عليه السلام پرشورتر و سال به سال بر اين عشق و شور افزوده مي شود و هرگز غبار نسيان بر آن ننشسته و نمي نشيند؟

به سؤال اول در بخش فلسفه ي جاودانگي نهضت و به سؤال دوم، يعني موضوع عمده و اساسي اين كتاب، در بخش دوم پاسخ مي دهيم.

اميد است همه ي عزيزاني كه اين اثر را مطالعه مي كنند، در جهت رفع كاستي ها و ضعف ها و نيز تكميل آن، از پيشنهادها و نظرهاي خود ما را بهره مند سازند. و ان شاءالله اين اثر ناچيز در سالي كه رهبر معظم انقلاب، حضرت آية الله خامنه اي (دام ظله) سال عزت و افتخار حسيني ناميده، تهيه و تدوين گرديده است؛ در درگاه الهي


مقبول افتد و اين بنده، مشمول عنايت و شفاعت حضرت اباعبدالله الحسين عليه السلام واقع شود.

در پايان از همه ي سروراني كه در جهت تهيه و نشر اين كتاب قبول زحمت كرده اند، به ويژه شوراي محترم بررسي كتاب و مسئول محترم انتشارات دفتر تبليغات اسلامي و نيز آقاياني كه از آثار و نوشته هاي آن ها بهره گرفته شده است تقدير و تشكر مي كنم.

ابوالفضل بهشتي