امام حسين (ع) در دوّم محرم سال 61 هجري وارد كربلا شد و خطبه اي اين چنين براي ياران و خاندان خود ايراد فرمود:

«پيشامد ما همين است كه مي بينيد، جداً اوضاع زمان دگرگون شده ، زشتيها آشكار و نيكيها و فضيلتها از محيط ما رخت بسته است و از فضايل انساني ، باقي نمانده است مگر اندكي ؛ مانند قطرات ته مانده ظرف آب ، مردم در زندگي ننگين و ذلت باري به سر مي برند كه نه به حق عمل و نه از باطل روگردان مي شوند، شايسته است كه در چنين محيط ننگين ، شخص با ايمان و با فضيلت ، فداكاري و جانبازي كند و به سوي فيض ديدار پروردگار بشتابد، من در چنين محيط ذلت باري ، مرگ را جز سعادت و خوشبختي و زندگي با اين ستمگران را چيزي جز رنج و نكبت نمي دانم . اين مردم بردگان دنيا هستند و دين لقلقه زبانشان مي باشد، حمايت و پشتيباني شان از دين تا آنجاست كه زندگي شان در رفاه است و آنگاه كه در بوته امتحان قرار گرفتند، دينداران كم خواهند بود».

در ارزيابي عوامل پيدايش ظهور قيام امام ، عامل اجابت دعوت كوفيان ، گر چه مهم است ، ولي اگر اين دعوتنامه ها هم نبود، باز امام قيام خود را برپا مي كرد، همان طور كه ديديم ، كوفيان به عهد خود وفا نكردند، اين امر خللي در اراده امام وارد نكرد، امّا خودداري از بيعت با يزيد، مهمترين و باارزش ترين بود كه اين عامل نيز در عامل سوم يعني امر به معروف و نهي از منكر مي گنجد، عامل سوم مهمترين و اساسي ترين انگيزه قيام امام به شمار مي رود، چنانكه خود امام از ابتدا بر آن تأكيد داشت و مكرر در سخنان آن حضرت آمده است . در مورد نقش امر به معروف و نهي از منكر، آنچه گفته شد، روشن است كه علت اصلي قيام امام ، انحراف حكومت اسلامي از مسير اصلي خود و رواج بدعتها و از بين رفتن سنت پيامبر، گسترش فساد و آلودگي و منكرات و اعمال ضد اسلامي در جامعه بود،حكومت اسلامي و سرنوشت مسلمانان به دست حزب ضد اسلامي و جاهلي بني اميه افتاده بود كه سابقه ديرينه دشمني با اسلام را داشت و با روي كار آمدن معاويه ، حكومت اموي به اوج خود رسيد.