تحول و انقلاب عظيمي كه دين اسلام در مردم به وجود آورد، فقط مردان را در برنگرفت ، بلكه از زنان نيز، انسان هايي فداكار و ايثارگر و با شهامت ساخت كه در پيروزي مسلمانان نقش به سزايي داشتند.

اين بانوان علاوه براين كه در وجوه مبارزه ، علم و تقوا، آشكارا نقش داشته اند،فرزنداني مجاهد، متقي و بزرگوار تربيت نمودند و در اعتلاي خانواده و فعاليت هاي همسرانشان سهمي چشم گير ايفاكردند، از اين رو توجه به زندگي اين بزرگ زنان ،هميشه مورد توجه مسلمانان بوده و به عنوان اسوه و الگو، در راهنمايي زنان و دختران جامعه ، اخلاق پاك و سيره و رفتار برجسته آنان مورد استفاده قرار گرفته است و مؤلفان و نويسندگان زيادي ، در مورد بانوان نام دار مسلمان كتاب ها نگاشته و سخنراني ها نموده اند. ليكن هدف ما در اين نوشتار، معرفي زنان عاشورايي است ؛ بانوان محترمي كه با تلاش ها و مقاومت ها و نبردها و صبوري هاي خود، نقشي سترگ در حماسه كربلا داشتنه اند. زنان و دختراني كه بار مبارزه ها و مصيبت ها و رنج ها و اسارت ها و تنهايي وغربت را بر دوش كشيدند و شجاعانه ايستادند و سر بر آسمان ساييدند و هرگز تسليم دشمنان و دژخيمان نشدند.

معرفي تعدادي از اين بانوان عالي مقام را كه مورخان توانسته اند اسامي و برخي حالاتشان را درج نمايند، به سه مرحله تقسيم كرده ايم تا به سهولت بتوانيم حق مطلب را ادا كنيم :

1ـ قبل از عاشورا؛

2ـ در جريان حماسه عاشورا؛

(س)ـ بعد از عاشورا.

اميدواريم زنان و دختران جامعه ما در تأسي به اين بزرگان ، زندگي سعادت مندي را براي خود و خانواده هايشان فراهم اورند و از نور هدايت اين بزرگان بهره گيرند و ازحيات سراسر بركت آنان تأثير پذيرند.

با مرگ معاويه ، فرزندش يزيد بر تخت خلافت بني اميه نشست و خود را اميرالمؤمنين خواند و به تعبير ابوالاعلي مودودي ، پادشاهي يزيد شروع گرديد و در ادامه پادشاهي معاويه ، باز وجدان ها زنداني گرديد و زبان ها حبس گرديد.

يزيد جهت اخذ بيعت از مخالفانش ، اقداماتي كرد و شهرهايي را كه شيعيان امام علي (ع) در آن جا حضور داشتند، مورد توجه قرار داد. شهرهاي مدينه ، بصره ، كوفه و... درصف مقدم مخالفان يزيد قرار داشتند. لذا فرستاده اي به مدينه روانه كرد تا براي حاكم مدينه ، پيام ببرد. يزيد مي خواست در اوّلين فرصت ، قدرت خود را در حجاز تثبيت كند و از افراد شناخته شده اي كه معاويه در وصيت نامه خود به آنان اشاره كرده بود، بيعت بگيرد.آن هم نه به شيوه پدرش ، بلكه با نهايت گستاخي و جنايت كاري و سركوب هر صداي ناموافق .

مورخان ، ماجراي پيام يزيد به والي مدينه و درخواست بيعت از امام حسين (ع) را به طور گسترده در كتب خويش آورده اند كه امام ، تن به بيعت نداد و شبانه به همراه خانواده و يارانش ، مدينه را به سوي مكه ترك كرد.

كاروان امام حسين (ع) پس از وداع با پيامبر (ص) و حضرت زهرا و امام حسن مجتبي (ع) ، شب يكشنبه ، دو روز مانده به پايان ماه رجب ـ بيست و هشتم ـ سال 60 هجري از مدينه به سوي مكه به راه افتاد. زنان و كودكان همراه كاروان بودند؛ از كودك شيرخواره چند روزه يا چندماهه ، تا كودكاني كه بايد دست آنان را گرفت و در دل تاريكي از كوره راه هاي بيابان ها گذراند؛ از مدينه تا مكه .

وقتي خروج امام حسين (ع) از مدينه به گوش مردم شهرهاي مختلف رسيد، مردم از شكستن جوّ رعب حاكميت يزيد، به وجد آمدند و كانون هاي انقلاب ، فعال شدند. نسيم آزادي به مشام آزادي خواهان رسيد. اوّل از همه ، مردم عراق به پا خاستند. سران و اعيان كوفه در خانه سليمان بن صرد خزاعي جمع شدند و از امام حسين (ع) دعوت كردند تا با پذيرش رهبري مردم ، حكومت يزيد را سرنگون كنند.

كورت فريشلر نويسنده آلماني در كتاب «امام حسين و ايران » از آمادگي مردم ايران نيز جهت پيوستن به امام حسين (ع) خبر مي دهد و حتي تشكيل جلسه مردم كوفه در خانه سليمان بن صرد خزاعي را بر اثر فعاليت هاي ايرانيان مي داند.

به هر حال شرح فعاليت هاي بانوان فداكاري را كه قبل از ماجراي عاشورا فعاليت هايي داشته اند، به ترتيب قيد مي كنيم