«ام خلف » همسر مسلم بن عوسجه از زنان برجسته شيعه بود كه در كربلا حضور داشت و از ياران سيدالشهدا بود. وقتي همسرش مسلم شهيد شد، پسرش «خلف » آماده نبرد شد، امام از او خواست كه به مراقبت از مادرش بپردازد، اما مادرش او را به جهاد در راه ياري امام تشويق كرد و گفت : جز با ياري پسر پيغمبر، از تو راضي نخواهم شد. خلف به ميدان شتافت و پس از جنگي نمايان ، به شهادت رسيد. وقتي سر او را به طرف مادرش پرتاب كردند، شجاعانه سر را برداشت و بوسيد و گريست .

او نيز، در تشويق فرزند به مبارزه در راه ياري دين و هم با برخورد مناسب و شايسته با شهادت جوانش ، الهام بخش مادران شهيد است كه از تقديم فرزندان خود براي ياري اسلام ، مضايقه اي ندارند.

در عصر عاشورا وقتي زينب ديد مسئوليت سنگيني به دوش اين بانوي شجاع نهاده شده ، با كمال شهامت و بزرگواري و گذشت و فداكاري چون كوهي پولادين و سدي آهنين در برابر دشمنان منحرف و گرگان خونخوار ضد دين و انسانيت ، قيام كرد و حتي در موارد چندي ، جان فرزند برومند امام يعني حضرت سجاد (ع) را از مرگ حفظ كرد و در سخت ترين اوضاع و پرخفقان ترين محيط ها در برابر جنايتكاران و ستمگران بي دين ، بدون هيچ واهمه اي از دين و آيين خود و مسلمانان دفاع كرد و هر كلمه از سخنان پرمعنا و روح بخشش و نيز هر جمله از نطقها و سخنرانيهايش همچون تيرِكاري و شهاب سوزاني بود كه بر قلب دشمنان مي نشست و با كمال سرافرازي و موفقيت ، اين مسئوليت سنگين را به خوبي انجام داد و باري كه مردان بزرگ نمي توانستند به صورت دسته جمعي به منزل برسانند، اين بانوي با عظمت ، به تنهايي به منزل رسانيد در شجاعت او سروده اند:



سرحلقه آن زنان كه بودند اسير

بود آن علويه اشجع از شير دلير



انديشه به دل نداشت زان كوه سپاه

زيرا كه به چشم او جهان بود حقير



«محمد غالب شافعي »، يكي از نويسندگان مصري گفته است : «يكي از بزرگترين زنان اهل بيت از نظر حسب و نسب و از بهترين بانوان طاهر كه داراي روحي بزرگ و مقام تقوا و آينيه تمام نماي مقام رسالت و ولايت بوده ، زينب دختر علي (ع) است كه به نحو كامل او را تربيت كرده بودند و از پستان علم و دانش خاندان نبوت سيراب گرديده به حدي كه در فصاحت و بلاغت ، يكي از آيات بزرگ الهي گرديد و در حلم و كرم و بينايي و بصيرت در كارها مشهور و ميان جمال و جلال و سيرت و صورت و اخلاق و فضيلت ، جمع كرده بود. آنچه از خوبان همگي داشتند او به تنها دارا بود، او در زهد و تقوا و پرهيزگاري ، معروف بود».