خيانت كوفيان در برخورد با قيام امام حسين (ع)، نيازمند شناسايي جامعه كوفه اززمان شكل گيري اين شهر است .

چون شهر كوفه تنوع قبيله اي داشته ، رقابت بين قبايل مسئله اي بوده كه مورد استفاده بني اميه در مواقع مختلف قرار گرفته است . در قيام امام حسين (ع) اين مسئله ،مورد استفاده ابن زياد كه آشنايي كامل نسبت به جامعه كوفي داشت ، قرار گرفت .

گرچه در اين شهر برخي از قبايل به تشيع شهرت داشتند، امّا نمي توان تشيع آنان را به مفهوم تشيع اعتقادي ارزيابي كرد. در حادثه كربلا فقط افراد معدودي وفادار به امام حسين (ع) باقي ماندند. اين معدود افراد، كساني جز شيعيان اعتقادي نبودند.

در اين جا، استبداد ابن زياد را هم مي بايد مد نظر داشت ، به صورتي كه اگر يكي از رئيسان قبايل هم مخالفتي مي كرد، افراد قبيله اش جرئت حمايت از او را نداشتند. اين وضع كوفه ، اوضاع جديدي را به وجود آورد كه اكثر كوفيان يا در كنار ابن زياد قرار گرفتند يابراي اين كه در صف قاتلان امام حسين (ع) قرار نگيرند، مخفي شدند و يا فرار كردند.

روحيات خاص كوفيان كه برگرفته از نظام قبيله اي و بافت شهر كوفه بود، آنان را انسان هايي غير پاي بند به تصميمات خود، زود رنج ، عجول ، مذبذب بار آورده بود. تذبذب كوفيان موجب گرديد، بعد از آن كه عبيدالله بن زياد بر اوضاع مسلط شد، آنان تغيير روش دهند. اين روحيه ، اشراف كوفه را در همكاري پنهاني با بني اميه و ناديده گرفتن عصبيت هاي پيشين تشويق كرد.

اشرافيت قبيله اي در كوفه كه رويكرد گسترده اي به نظام قبيله اي داشت ، موقعيت مهمي در بين مردم خود به دست آورده بود. از اين موقعيت ، ابن زياد در جريان قيام امام حسين (ع) براي پراكندن مردم از اطراف مسلم بن عقيل ، استفاده كرد. اشراف كه خواهان وضع موجود بودند، به راحتي در برابر تطميع و تهديد ابن زياد، سر فرود آوردند.

وابستگي مردم كوفه به عطا و مقرري و بخشش هاي بني اميه ، آنان را در ياري امام حسين (ع) مردد كرد. آنان براي حفظ مقرري خود، درخواست ياري امام حسين (ع) را در روز عاشورا رد كردند.