حسين بن علي (ع) در دوران خلافت پدرش ، امير مؤمنان (ع)، در صحنه هاي سياسي و نظامي در كنار آن حضرت قرار داشت . او در هر سه جنگي كه در اين دوران براي پدر ارجمندش پيش آمد، شركت فعال داشت .

در جنگ جمل فرماندهي جناح چپ سپاه اميرمؤمنان (ع) به عهده وي بود و در جنگ صفين ، چه از راه سخنراني هاي پرشور و تشويق ياران علي (ع) براي شركت در جنگ و چه از رهگذر پيكار با قاسطين ، نقشي فعال داشت . در جريان حكميت نيز يكي از شهود اين ماجرا، از طرف علي (ع) بود.

حسين بن علي (ع) پس از شهادت علي (ع) در كنار برادر خويش ، رهبر و پيشواي وقت ، حسن بن علي (ع) قرار گرفت ، و هنگام حركت نيروهاي امام مجتبي (ع) به سمت شام ، همراه آن حضرت در صحنه هاي نظامي و پيشروي به سوي سپاه شام حضور داشت ،و هنگامي كه معاويه به امام حسن (ع) پيشنهاد صلح كرد، امام حسن ، او و عبدالله بن جعفر را فرا خواند و درباره اين پيشنهاد، با آن دو به گفتگو پرداخت و بالاخره پس از متاركه جنگ و انعقاد پيمان صلح ، همراه برادرش به شهر مدينه بازگشت و همانجا اقامت گزيد.