بازگشت

بحث تاريخي


آنچه روايات و تواريخ درباره ي كودك شيرخوار امام حسين عليه السلام بيان مي دارند مختلف است. بعضي از مورخان فكر


مي كنند كه كودك شيرخوار شهيد در كربلا همان عبدالله بن الحسين است و لذا در كتابها و نوشته هاي خود با اين نام از او ياد مي كنند، مانند مرحوم حاج شيخ عباس قمي در نفس المهموم و شيخ ذبيح الله محلاتي در فرسان الهيجاء و...؛ و بعضي چنين مي انديشند كه كودك شيرخوار علي اصغر است و در كتب و نوشته هاي خود با اين نام از او ياد مي كنند. ابن شهر آشوب در مناقب، پس از بيان شهادت علي بن الحسين الاكبر، مي نويسد:

فبقي الحسين وحيدا و في حجره علي الاصغر فرمي اليه بسهم فاصاب حلقه فجعل الحسين يأخذ الدم من نحره فيرميه الي السماء فما يرجع منه شي ء و يقول لايكون اهون عليك من فصيل [1] .

امام حسين عليه السلام تنها شده بود و علي اصغر در دامن او قرار داشت. ناگهان گلوي نازك كودك هدف تير قرار گرفت. آن حضرت خونها را از گلوي كودكش مي گرفت و به آسمان پرتاب مي كرد و هيچ قطره اي از آن به زمين بازنگشت و فرمود: خدايا! اين كودك نزد تو ناچيزتر از ناقه ي صالح نيست.

سيد بن طاووس نيز در اقبال الاعمال در پايان زيارتي براي امام حسين عليه السلام چنين نقل مي كند:

صلي الله عليك و عليهم و علي ولدك علي اصغر الذي


فجعت به [2] .

درود خداوند بر تو و بر آنان و بر فرزندت علي اصغر! آن فرزندي كه شهادت او فاجعه اي دردناك براي تو بود.

حاج محمد هاشم خراساني در منتخب التواريخ (ص 271) مي نويسد،: «... ظاهرا در شهداي طف، رضيعي سواي جناب عبدالله الرضيع نبوده و از بعضي از اخبار استفاده مي شود كه اسم شريفش علي اصغر بوده... و در جلاءالعيون است كه بعضي او را علي اصغر مي نامند...»

ريشه ي اين اختلاف، در اقوال مختلف درباره ي اولاد امام حسين عليه السلام است [3] و آنچه مي تواند ما را در حل اين اختلاف كمك كند، همانا نام مادر و قاتل و سن آنان است.

درباره ي عبدالله گفته اند: مادرش ام اسحاق بود و در ظهر عاشورا در كربلا به دنيا آمد و ساعتي پس از تولد در دامن پدر به وسيله ي تيري كه عبدالله بن عقبه الغنوي يا هاني بن ثبيت حضرمي پرتاب كرد، شهيد شد.

درباره ي علي اصغر نيز گفته اند: مادرش رباب دختر امرءالقيس بن عدي كلبي بود و در مدينه به دنيا آمد و مشهور است كه در روز عاشورا شش ماه داشت و او نيز روي دست پدر توسط تير حرملة بن كاهلي اسدي ذبح شد.

بنابراين، اختلاف نام و مادر و سن و محل تولد، نشان


مي دهد كه در كربلا و در روز عاشوار دو كودك شيرخوار شهيد شده اند.

ذبيح الله محلاتي مي نويسد: «و ديگر آنكه وجهي ندارد كه ما علي اصغر را عبدالله بگوييم. عبدالله كنيه است نه لقب، پس بايد علي اكبر و علي اوسط را هم بگوييم نام ديگر دارند. بالاخره استبعاد نداري كه اين عبدالله رضيع غير علي اصغر بوده باشد» [4] .



پاورقي

[1] مناقب آل ابي‏طالب، ج 3، ص 257.

[2] اقبال الاعمال، ص 572.

[3] حاج شيخ عباس قمي، نفس المهموم، ص 342-338.

[4] فرسان الهيجاء، ج 1، ص 242.