موضوع سخن، بررسي گسترش حسيني سلام الله عليه در تاريخ اسلام است. اينك با فاصله اي كه از واقعه ي كربلا گرفته ايم به


تاريخ سر مي زنيم تا ببينيم اولين انقلابهايي كه پس از اين حادثه در تاريخ اسلام به وجود آمد و از اين ماجرا الهام گرفت و اشراب شد، چه بود و در جامع چه اثري گذاشت.

طول حادثه ي عاشورا خود از نظر ظاهر بسيار كوتاه و از نظر كميت افرادي كه در آن شركت كردند بسيار محدود بود، يعني حدود نصف روز طول كشيد و هفتاد و دو نفر در ماجراي يك نهضت شركت جستند و فداكاري كردند و جان باختند، ولي در عين حال موج، اثر و پيشرفتش در تاريخ اسلام فراوان بود.

اين را در ابتداي سخن براي توجه دادن به اهميت قضيه بايد عرض كنم كه ممكن است برداشت جامعه ي ما از حادثه ي عاشورا همان عزاداريها و گريه هاي فراوان از نظر تاريخي تحليل شود كه آيا واقعا اين حادثه در تاريخ اسلام چه كرد، چه نقشي داشت و چه نهضتهايي به دنبال اين حادثه به وجود آمد.

در بررسيهايي كه درباره ي فعاليت بازماندگان امام حسين (ع) انجام گرفته بحث شده است كه چگونه زينب كبري (س)، علي بن الحسين امام سجاد (ع)، ام كلثوم و ديگر بازماندگان، هر يك به نوبه ي خود در پر و بال دادن به اين نهضت سهم داشتند. حادثه در يك بيابان، در سرزمين نينوا، كربلا، اتفاق افتاد و در كمتر از يك روز به پايان رسيد و از خيل اردوي حق جمعي زن و بچه ماندند كه آنها هم به عنوان اسير از سرزمين كربلا به جانب كوفه و شام و سرانجام مدينه برده شدند.