اين مقاله، عمدتاً با اقتباس از دو مقاله اي است كه با عنوان «الثورة الحسينية» و «آيةالمودّة» با شرح و بسط

بيشتر، سالها پيش توسط آية الله سيد محمود هاشمي شاهرودي نگاشته شده است. اهداف و انگيزه هاي قيام حسيني موضوعي است كه تحليل گران، تفسير و بيان گوناگوني درباره آن ارائه داده اند. برخي كه بيشتر از سوي حاكمان جور و مستشرقان بيان شده است، نادرست و با مباني اعتقادي امام حسين (ع) سازگار نمي باشد و دسته اي ديگر درست و با عقايد شيعه سازگار است اما ميزان درستي و انطباق آن با انگيزه امام حسين (ع)، بسته به تحقيق و ارزيابي علمي است. نويسنده در اين مقاله براساس دسته بندي فوق، قيام با انگيزه «اختلاف قبيله و عشيره» و «شخصي» را نقد و بررسي كرده آنها را به عنوان تحليل هاي نادرست، مردود مي شمارد. وي در بخش ديگر، قيام با انگيزه «غيبي» و«سياسي» را قابل قبول دانسته، معتقد است نمي توان آنها را به عنوان تنها انگيزه قيام حسيني مورد پذيرش قرار داد. نويسنده در نهايت قيام به انگيزه «رسالت ديني» را جامع اهداف و انگيزه هاي قيام امام حسين (ع) دانسته و آن را بر اساس شواهد تاريخي تحليل و بررسي كرده است. نهضت امام حسين (ع) مكتبي است كه ابعاد و جوانب گوناگوني دارد و در بردارنده تمامي معاني دلاوري، فداكاري و ارزشهاست. با مطالعه و بررسي اين نهضت مي توان در حدّ توانايي به آموزه هاي والاي انساني و آسماني رسيد. در اين باره صاحب نظران، تفسير و بيان گوناگوني دارند كه امري شگفت نيست، زيرا از شخصيت هاي برجسته و والا و اقدامات آنان، تعبير و تفسيرهاي مختلف مي شود، چنان كه در باره بزرگمردان تاريخ اسلام و كارهاي سترگي كه انجام داده اند، نقطه نظرهاي مختلفي وجود دارد. از شمار شخصيت هاي ماناي جهان اسلام، امام حسين (ع) و نهضت وي است كه انگيزه و اهداف قيام ايشان، چند گونه بيان شده است. يكي از مطالب مهم قيام حسيني، شناخت انگيزه و عوامل است. هر پژوهشگر مسائل اجتماعي و تاريخي از خود مي پرسد: هدف امام از جنبش و حركت خود چه بود؟ كدام دگرگوني اجتماعي مورد هدف بود؟ و به اصطلاح فلاسفه، علل غايي كه امام را واداشت دست به چنين انقلاب بزرگ و مانايي بزند، چه بود؟ انقلاب حسيني، داراي برخي ويژگي هاي منحصر به فرد است كه مانند آن را در تاريخ انقلاب ها و جنبش هاي اجتماعي سراغ نداريم، حتي پيامبران و اوصيا اقدامي مشابه امام حسين (ع) ننموده اند، چنان كه به ظاهر عملياتي انتحاري و شهادت طلبانه است! امام از آن رو كه معصوم، عقل كل و داراي بالاترين بينش و خِرَد است، چگونه به چنين عملياتي دست زد؟!