بازگشت

اهميت و اعتبار علمي كتاب


فيض الدموع يك متن ادبي به زبان فارسي فاخر است. اثري است حماسي و مستند به اسناد معتبر تاريخي. بر اساس تحقيقاتي كه شده تاكنون كتابي فارسي با ويژگيهاي ياد شده، چنين شيوا و مستند به منابع دست اول تأليف نشده است.

سيف الله نواب در مقدمه ي چاپ دوم مي نويسد: «به طوري كه مشاهده مي شود، مورخين اسلامي و متتبعين غربي، وقايع عاشورا را هر يك با سبكي مخصوص تقرير و انتشار داده اند و يادداشتهاي مورخين خارجي هم كه بعضي تفصيل داده اند، مراتبي را متذكر مي شوند كه در نظر مطالعه كننده ي تاريخ، قابل بحث و تحقيق است، لكن مرحوم محمد ابراهيم نواب در فحص و تحقيق اخبار مراقبت نموده است كه در كليات واقعه صرف وقت شده و جريانات از روي صحت تقسيم بندي شده باشد...».

مؤلف از منابع معتبر در حد امكان بهره برده و دقت كافي در ضبط روايات و نقل صحيح آنها نموده است. هر چند به علم رجال و درايه عالم و مجتهد نبوده است، اما در حسن انتخاب و دقت تأليف، سليقه ي شايسته اي بخرج داده است.

بيشترين منابع وي اللهوف يا الملهوف اثر سيد بن طاووس است كه بارها چاپ شده است. آقا بزرگ در الذريعه، استاد احمد منزوي در فهرست نسخه هاي فارسي و استاد دانش پژوه و ديگران، به اشتباه، فيض الدموع را ترجمه ي اللهوف دانسته اند، در حالي كه با


اندك مقايسه، مي توان به خلاف آن پي برد. اللهوف يكي از منابع اين كتاب است كه در جاهاي مختلف از آن نام برده شده است.

بحارالانوار، مناقب ابن شهر آشوب، مقاتل الطالبيين ابوالفرج اصفهاني و مقتل ابي مخنف از منابع و مآخذي هستند كه مؤلف از آنها در چند جاي كتاب خود ياد كرده است. جالب اينكه تمام اين منابع، قديمي و از مؤلفين بزرگ شيعه است. ما نيز جهت استوار كردن بيشتر اين اثر گرانقدر، منابع معتبر ديگري همچون تاريخ طبري، تجارب الامم ابو علي مسكويه، الفتوح ابن اعثم كوفي، عقد الفريد ابن عبد ربه، ارشاد شيخ مفيد. الكامل في التاريخ ابن اثير، مقتل الحسين خوارزمي و... آورديم.