بـرخـي مـنـابـع نـام او را عمير (الاقبال، ج 3، ص 78 (پاورقي» و برخي عمر (روضة الشهداء، ص 311، كتابفروشي الاسلامية) گفته اند.

قـرضـة بـن كـعـب انـصاري خزرجي از صحابه رسول خدا(ص) بود كه در جنگ هاي احد و ديـگـر جـنـگ هاي پس از آن شركت داشت (الاصابة، ج 5، ص 329) و شيخ طوسي او را در شـمـار صـحـابـه امـيـرمـؤ مـنـان (ع) و امـام حـسـيـن (ع) آورده اسـت (رجـال الطـوسي، ص 55 و 78) برخي نيز برآنند كه وي در جنگ هاي اميرمؤمنان شركت داشت و علي (ع) او را به حكومت فارس گماشت (ابصارالعين، ص 155، مركز الدراسات الاسلامية لحرس الثورة).

وي از يـاران امـام حـسـين (ع) و از شهيدان كربلا است. [1] از جزئيات زندگي وي اطلاعي در دست نيست.

او در روز ششم محرم الحرام به امام حسين (ع) پيوست [2] و در شمار ياران آن حـضرت قرار گرفت، عمرو حامل پيام امام (ع) به ابن سعد، مبني بر ملاقات با وي، در مكاني بين دو لشكر بود. [3] .

طبري نوشته است كه عمرو بن قرظه، روز عاشورا به ميدان رفت و اين رجز را خواند:



قَدْ عَلِمَتْ كَتيبَةُ الاَنْصاري

اَنّي سَاَحْمي حَوْزَةَ الذَّماري



ضَرْبَ غُلامٍ غَيْرَ نَكْسٍ شاري

دُونَ حُسَيْنٍ مُهْجَتي وَداري [4] .



سپاه انصار باور دارند كه من از شرف و ناموسم حمايت مي كنم،

ضـربـه ام ضـربـه جواني است كه ضعيف و ناتوان نيست. خانه و جانم فداي حسين (ع) باد.

او نـسـبـت بـه امـام حـسـين (ع) علاقه بسيار داشت و [روز عاشورا] پروانه وار دور امام مي چـرخـيـد و تـيـرها و شمشيرها را به جان مي خريد و تا زنده بود دشمن نتوانست صدمه اي بر آن حضرت وارد كند. [5] وي در روز عاشورا شجاعانه جنگيد و شمار زيادي از نيروهاي دشمن را به هلاكت رساند و پس از برداشتن جراحات فراوان، رو به امام حسين (ع) كرد و گفت: اي فرزند رسول خدا، آيا شرط جانبازي را به جاي آوردم؟ امام فرمود: آري تـو در پـيـش روي مـن، در بـهـشـت خـواهـي بـود؛ سـلام مـرا بـه جـدّم رسول اللّه (ص) برسان و بگو كه من هم از پي تو خواهم آمد. عمرو سپس آن قدر جنگيد تا به فيض شهادت نايل آمد. [6] .

پـس از شـهادت او، برادرش، علي، كه در زمره سپاهيان ابن سعد بود فرياد زد اي حسين!...، بـرادر مـرا گـمـراه كـردي و فـريـفـتـي و سـرانـجام به كشتن دادي! امام فرمود: خدا بـرادرت را گـمراه نكرد بلكه هدايت نمود و تو را گمراه كرد. علي گفت: خدا مرا بكُشد اگـر تـو را نـكـشـم. سـپـس بـه امـام حـمـله كـرد كـه نـافـع بـن هلال حمله اش را دفع نمود و او را نقش بر زمين ساخت. [7] .

در زيارت ناحيه مقدسه درباره عمرو بن قرظه آمده است:

السَّلامُ عَلي عمرو بنِ قَرظَةِ الاَنْصاري [8] .