تـسـمـيـة مـن قـتـل مـع الحـسـيـن (ع)، ش 40؛ تـغـلبـي، مـنـسـوب بـه تـغـلب بـن وائل بـن قـاسـط (الانساب، ج 1، ص 469). شيخ طوسي، بي آن كه از قبيله ضرغامه، يـاد كـنـد او را از يـاران امـام حـسـيـن (ع) دانـسـتـه اسـت. (رجـال طـوسـي، ص 75) در بـرخي از منابع، از ضرغامة، بدون نسبت «تغلبي» ياد كرده اند. (اقبال، ج 3، ص 78).

ضـرْغـامة، از شيعياني بود كه در كوفه با حضرت مسلم (ع) بيعت كرد و پس از شهادت آن بـزرگـوار بـه لبـاس دشمن درآمد [1] و همراه آنان از كوفه خارج شد؛ و در كربلا به امام حسين (ع) پيوست. روز عاشورا در نبردي دليرانه گروهي را مجروح كرد و جـمـعـي را بـه هـلاكـت رسـاند. [2] سرانجام در نبرد نخست [3] و به قـولي پـس از نـمـاز ظـهـر [4] بـه فـيـض شـهـادت نايل گشت. برخي از متأخرين رجز ذيل را به ضرغامه نسبت داده اند ولي در منابع متقدم از مالك بن دودان نقل شده است: [5] .



اِليكم مِنْ مالك ضِرْغامٍ

ضَرْبَ فتيً يَحْمي عَن الكرامِ



يَرْجو ثَوابَ اللّه بالتمامِ

سُبحانَه مِنْ مَلكِ العلاّمِ [6] .



آمـاده ضـربـتِ مـالك ضـرغـام بـاشـيـد؛ جواني كه از بزرگواران حمايت مي كند، و ثواب كامل را از خداوند دانا و منزّه اميدوار است.

در زيارت ناحيه مقدسه امام (ع) و رجبيّه نيز از او چنين ياد شده است:

«السلام علي ضرغامة بن مالك» [7] .