در منابع مربوط به قيام امام حسين (ع)، از غلامي ترك يا رومي، سخن به ميان آمده است. بـرخـي او را واضـح [1] و برخي ديگر اسلم بن عمرو [2] خوانده اند. نيز، گروهي او را از آنِ امام حسين (ع) [3] .

و گروهي از آنِجنادة بن حارث سلماني [4] و ابن شهرآشوب وي را از آنِ حُرّ [5] دانسته است.

نقل شده است كه وي قاري قرآن، داناي به زبان عربي و در مواقعي كاتب امام حسين (ع) بـوده اسـت. هـنـگـام هـجـرت امـام حـسين (ع) از مدينه به مكّه و از آنجا به كربلا، همراه آن حـضـرت بـود. روز عـاشـورا از امـام (ع) اذن مـيدان گرفت و آهنگ پيكار كرد. [6] سماوي رجز زير را به اين غلام نسبت داده است:



أَميري حُسَيْن وَنِعْمَ الاَْمير

سُرورُ فُؤ ادَ البَشيرِ النَّذير [7] .



فـرمـانـده مـن حـسـيـن (ع) اسـت؛ و چـه خـوب فـرمـانـدهـي! [هـمانا او] مايه شادماني قلب رسول خدا(ص) است.

امـا بـرخـي ديـگر از منابع رجز مذكور را از آنِ جواني كه روز عاشورا پدرش شهيد شده بود و به تشويق مادرش وارد ميدان نبرد گرديده دانسته اند. [8] .

پاره اي از مآخذ رجزي را كه در پي مي آيد، براي اين غلام ذكر كرده اند:



اَلْبَحرُ مِنْ طَعني وَضَربي يَصْطَلي

وَالْجوُّ مِنْ سَهمي وَنَبلي يَمْتلي



اِذا حِسامي فِي يَميني يَنْجَلي

يَنشَقُّ قَلْبُ الْحاسِدِ المُبَجَّلِ [9] .



دريا از ضربت نيزه و شمشيرم مي جوشد؛ و آسمان از تيرم پر مي شود.

آنگاه كه تيغ در كفم آشكار شود؛ قلب حسود متكبر شكافته مي شود. [10] .

غـلام پـس از مـبـارزه اي شـجـاعـانـه و كـشـتـن شماري از آن قوم تبهكار، سرانجام بر اثر فراواني جراحات بر زمين افتاد و با اندك تواني كه در بدن داشت، به سوي امام حسين (ع) اشـاره كـرد. حـضـرت بـه بـاليـن وي آمـد، و دست در گردنش انداخت، و صورت بر صـورت او گـذاشـت. غـلام چـشـم گـشـوده، بـا ديـدن امـام (ع) تـبـسـّمـي كـرد و گـفـت: «مثل من [سعادتمند] كيست كه فرزند رسول خدا(ص) صورتش را بر صورتم نهاده است!» و آنگاه به ديدار پروردگار شتافت. [11] .