امام، تجسم تعاليم عاشورا بود و چكيده قرنها رنج و تجربه درد آشنايان دين و اكنون، در اين عصر، بايستي بسط مي يافت و فصل فصل عاشورا را دوباره بر مردم مي خواند. انديشه انقلابي جامعه با شوق فطري خويش اين كتاب مقدس را خواند و چنان شد كه ادبيات انقلاب اسلامي - به عنوان يك تجلي پرشكوه از شوق ذاتي و ميل الهي يك امت - تفصيل اين كتاب گشت. آنچه در اين جا به عنوان نكات قابل تأمل و درخور پژوهش مي توان ذكر نمود به طور فهرست وار چنين است: تنوع سبكها و قدرت مضامين

انديشه ناب اسلامي در دو دهه ي اخير آنقدر مضمون آفرين و حادثه دار بوده است كه گويي آفرينندگان آثار هنري ناخود آگاه هر قالبي را به خدمت اين انديشه گرفته اند و به عنوان نمونه در شعر، خويشتن را محدود به سبك خاصي ندانسته و در همه سبكها و صورتها قريحه آزموده اند؛ از مثنويهاي سبك خراساني گرفته تا غزل در سبك عراقي و قصيده و مرثيه در سبك اصفهاني و اشعاري در قالبهاي نو. برخي پيچيده و قدمايي چنين سروده اند: (در سوگ امام):



اي كبود شب وادي يله در خون بي تو

خفته در آغل گرگان گله در خون بي تو



اي دلت جوشش ايمان يلان در ناورد

وي دعايت سپر زنده دلان در ناورد [1] .



و برخي ديگر ساده اما متأثر از سبك عراقي (در وصف امام راحل) چنين سروده اند:



خرقه پوشان به وجود تو مباهات كنند

ذكر خير تو در آن سوي سماوات كنند



قدسيان چون زتماشاي تو فارق گردند

عطر انفاس تو را هديه و سوغات كنند [2] .



و بعض ديگر با زباني آميخته از تغزل و حماسه (در وصف شهيد) چنين گفته اند:



هلا عارف خرقه گلگون شهيد

شقايق وش خفته در خون شهيد



سروشي كه در عرش ناي تو بود

چه رندانه در گوش جانم سرود



صفايي ندارد ارسطو شدن

خوشا پر گشودن پرستو شدن [3] .



نمونه هاي ذكر شده هم گوياي مضامين مرتبط به فرهنگ عاشورايي است و هم نشان از تنوع زبانها و تعدد سبكها دارد.