شام غريبان در تهران در عهد مظفرالدين شاه
مستوفي از برگزاري مراسم «شام غريبان» در تهران، در عهد مظفر الدين شاه چنين خبر مي دهد :
وقت اين عزاداري، بعد از غروب آفتاب، شب 11 محرم، و ترتيب آن از اين قرار بود كه تا مي توانستند مجلس را بي پيرايه و تجمل و كم چراغ مي كردند. روضه خوان هم در كار نبود. دسته هاي مختلف محلّات شهر، از درِ تكيه وارد شده، اعم از ترك و فارسي، نوحه خود را به تركي مي خواندند :
«گلميشخ اي شيعه لر، شام غريبانه بيز
ورماته باش ساقليقي، زينب نالانه بيز»
( : شيعيان به شام غريبانه آمده ايم
كه به زينب نالان سر سلامتي بگوييم)
دسته ها هم بي عَلَم بودند. طَبَق چراغ و فانوس و مشعلي هم نداشتند. فقط بعضي افراد، يك شمع گچي در دست مي گرفتند كه در تاريكي بازار و كوچه هاي پُر سوراخ، از خطر سقوط محفوظ باشند و نوحه خود را هم آرام و بي راه انداختن سر و صدا و تظاهر مي خواندند. گاهي هم مي نشستند و يك بند اشعار خود را نشسته مي خواندند و بعد براي خواندن بند دوم برمي خاستند و در ضمنِ رفتن، مصراع دوم را تمام مي كردند. و با اين كيفيت، افتان و خيزان، دورِ مجلس، كه البته براي انجام اين عمليات راهي در آن باز گذاشته بودند، گشته و خارج مي شدند. [1] .
محمّدعلي شاه نيز ظاهري مقدّس مآبانه داشت و او نيز به گاه محرّم، تكيه برپا مي داشت و گهگاه روضه خوان خبر مي كرد.
پاورقي
[1] همان، ص 461 - 460.