بازگشت

تعميم در نتايج و سنن الهي در وجود انسان


سنتهاي الهي در دو زمينه محقّق مي شود: جامعه و تاريخ، فرد. پيشتر سنت تعميم در زمينه جامعه و تاريخ را بر شمرديم، اينك سنت تعميم كه در بردارنده سنتهاي الهي در مورد فرد و بشر است، بازگو مي شود. سوره بقره از عناد بني اسرائيل، كفران نعمتهاي الهي، لجاجت، تشكيك در آيات خداوند، كشتن پيامبران، عصيان و تمرد سخن گفته است. پس از اين، سنت الهي را بازگو مي كند كه به سبب انكار و كفران و عصيان دچار عقوبت و كيفر شدند:

«ثم قستْ قلوبُكم مِن بعد ذلك فهي كالحجارة أوْ أشدُّ قسوةً؛ [1] .

پس با اين همه سخت دل گشتيد و دلهايتان چون سنگ يا سخت تر از آن شد!». بي ترديد اين سنگدلي كه خداوند از آن توصيف به «چون سنگ يا سخت تر از آن» كرده، نتيجه جرمها، انكارها و معاصي است و قرآن چنين تعبير مي كند: «پس از اين...» يعني نتيجه گناهان سنگدلي بود! شكي نيست مخاطبان اين آيه، به دليل ضمير خطاب در آيه كريمه (قَسَتْ قُلُوبُكم) و سياق آيات سوره بقره، يهودياني اند كه در زمان پيامبر مي زيستند.


پاورقي

[1] بقره، 74.