بازگشت

تعميم در مسؤوليت و كيفر


اگر گروهي مرتكب جرمي شدند و ديگران بدان رضايت داشتند، مسئوليت و مجازات شامل آنان نيز خواهد شد. بدين مطلب در آغاز بحث، در تفسير آيات آل عمران اشاره كرديم و دريافتيم خداوند فرزندان را به جرم پدران محكوم كرده، عقوبت مي كند و مي فرمايد: عذاب سوزان را بچشيد! نيز فرمايش اميرمؤمنان در نهج البلاغه را خوانديم كه: ناقه ثمود را يك نفر كشت، اما خدا همه را عذاب كرد، زيرا بدين كار راضي بودند. خداي سبحان فرمود: «ماده شتر را پي كردند و همگي پشيمان شدند.» كثرت شمار راضي شوندگان، تغييري در سنت الهي و تعميم مسئوليت و كيفر نمي دهد. هر قدر هم نفرات زياد باشند، مجازات خواهند شد و مسئول خواهند بود، چون بدين كار ناروا راضي بوده اند. ابو سعيد خدري روايت مي كند:

«و جد قتيلٌ علي عهد محمد رسول الله (ص) فخرج مغضباً، فحمدالله و أثني عليه، ثم قال يُقتل رجلٌ مِن المسلمين، لا يدري من قتله، و الذي نفسي بيدهِ لو أنّ أهل السماوات و الأرض اجْتمعوا علي قتل مؤمن أو رضوا به لأدْخلهم اللّهُ في النار؛ [1] .

در زمان رسول خدا (ص) كشته اي را يافتند. پيامبر در حالي كه خشمگين بود، خطبه خواند و پس از حمد و ثناي الهي فرمود: ازمسلمانان مردي كشته شده، قاتل وي معلوم نيست. سوگند به آن كه جانم در دست اوست! اگر اهل آسمان و زمين براي كشتن مؤمني گردآيند يا بدين كار راضي باشند، خداوند آنان را داخل آتش خواهدكرد.»! سليمان بن خالد از امام صادق (ع) روايت كرده:

«لو أنَّ أهل السماوات و الأرض لم يحبّوا أنْ يكونوا شهدوا مع رسول الله (ص) لكانوا مِن أهل النار؛ [2] .

اگر همه اهل آسمان و زمين همراهي با رسول الله (ص) را دوست نداشته باشند نيز، داخل در آتش خواهند شد.» دوري مكان، اين سنت الهي را تغيير نخواهد داد. اگر كسي بناحق ديگري را در شرق بكشد و كسي كه درغرب است، بدين كار راضي باشد، سزاوار آتش است. از رسول خدا (ص) روايت است:

«لو أنّ رجلاً قُتلَ بالمشرقِ و آخر رضي به في المغرب كان كمَن قتلهُ وشرك في دمه؛ [3] .

اگر كسي در مشرق كشته شود و شخصي در مغرب بدان راضي باشد، مانند قاتل بوده، شريك در جرم است.» گستره خشنودي و رضايت گسترده بوده، فراتر از زمان و مكان است و بيش از آن كه انسان تصور كند، مردم را در بر مي گيرد. روايت شده:

«إنّ الراضين بقتل الحسين شركاء قتله. ألا و إنَّ قَتَلَتَهُ و أعوانهم وأشياعهم و المقتدين بهم براء مِن دين الله؛ [4] .

كساني كه راضي به كشتن حسين بودند، شريك جرم اند. بدانيد قاتلان وياران و پيروان و دنباله روان آنان از دين خدادورند.» نيز روايت است:

«انّ القائم(عج) يقتل ذراري قتلة الحسين (ع) لرضاهم بذلك؛ [5] .

امام زمان(عج) فرزندان و نسل قاتلان امام حسين را مي كشد زيرا آنان به عمل پدرانشان راضي هستند.»


پاورقي

[1] بحارالانوار، ج‏104، ص‏384.

[2] همان، ج‏71،ص‏262، ح‏6.

[3] همان، ج‏104، ص‏384؛ روضة الواعظين، ص‏461.

[4] بحارالانوار، ج‏8، ص‏311، ح‏79.

[5] همان، ج‏52، ص‏313.